ماجرای «عزیز» و مادری که عاشق می شود

کارگردان فیلم سینمایی «عزیز» با بیان اینکه در برخی کشورها فیلمش بخاطر روایتی خاص از مقام مادر تحسین شده است، گفت: این در حالی است که ابتدا در شورای پروانه ساخت فیلمنامه «عزیز» رد شد و به من توصیه کردند فیلم «مادر» علی حاتمی را ببینم.

به گزارش سوشال مگ به نقل از روابط عمومی جشنواره ملی فیلم اقوام ایرانی، نشست نقد و بررسی فیلم سینمای «عزیز» به کارگردانی مجید توکلی با حضور کارگردان، سید علی احمدی تهیه کننده، روزبه حصاری بازیگر و محسن حسینی مدیر فیلمبرداری، روز پنجشنبه 27 اردیبهشت در پردیس سینمایی باغ کتاب برگزار شد.

این نشست که محمود گبرلو، منتقد مدیریت آن را به عهده داشت با یادی از فاطمه محمدی، بازیگر فقید نقش عزیز آغاز شد و پس ازآن گبرلو با بیان این که شخصیت مادر در فرهنگ ایرانی یک شخصیت فرهیخته و ماندگار است و سینمای ایران همیشه به مادر ادای احترام کرده است، گفت: «شخصیت عزیز توانسته است به مادر ادای احترام کند و یک بیماری را که امروز فراگیر شده نشان دهد. فیلم با گره های داستانی خود، مخاطب را برای پیگیری داستان جذب می کند.»

پس ازآن توکلی گفت: «این اولین حضور فیلم عزیز در یک جشنواره داخلی است و خوشحالم فیلم در جشنواره ملی فیلم اقوام ایرانی حضور پیدا کرده است. در کشور ما جشنواره های زیادی برگزار می شود، اما این جشنواره به دلیل محتوا و نام آن و اهمیتی که به ایران می دهد اهمیت زیادی دارد.»

او درباره ایده فیلم توضیح داد: «ایده فیلم از یک خاطره که دوستم مطرح کرد آمد و خاطره او دقیقاً درباره مادری مبتلا به آلزایمر بود که عاشق پسرش می شود. تصور نمی کردم فیلم سوم من این قدر با دو فیلم قبلی ام فاصله داشته باشد و در ژانر ملودرام اجتماعی و تلخ باشد. برای خودم اتفاق بسیار خوشایندی بود که توانستم از فضای قبلی جدا شوم و یک فیلم با محتوای متفاوت تولید کنم.»

توکلی ادامه داد: «با تیم پزشکی مشورت کردیم و متوجه شدیم بیماری آلزایمر شبیه هیچ بیماری دیگری نیست و حتی بیماران آلزایمری هم شبیه یکدیگر نیستند. به همین دلیل نگارش فیلم نامه خیلی سخت بود.»

او درباره گویش گیلکی فیلم گفت: «از ابتدا احساس کردم اگر این فیلم از تهران بیرون بیاید بهتر است. ارادت خودم به گیلان باعث شد فیلم را آنجا ببریم و طبیعتاً احساس کردیم اگر گویش فیلم هم گیلکی باشد بهتر است، زیرا این گویش ها در حال کمرنگ شدن است و هرچه بیشتر بتوانیم آن ها را ثبت کنیم و نشان دهیم بهتر است. این مسیله باعث شد کار ما سخت تر شود اما این کار را انجام دادیم.»

سید علی احمدی، تهیه کننده فیلم درباره همکاری با مجید توکلی گفت: «قبلاً چند بار با هم قرار فیلمسازی داشتیم، اما اتفاق نیفتاده بود. ایده فیلم “عزیز” را هم خیلی وقت پیش برایم تعریف کرده بود و همان زمان گفتم هر وقت خواستی آن را بسازی من هستم. مضمون برایم خیلی مهم است و حالا بعد از 28 سال تهیه کنندگی در تلویزیون برای اولین بار به یک فیلم سینمایی ورود کردم و دلیل آن هم وسواسی بود که داشتم.»

احمدی ادامه داد: «از فیلم های اجتماعی در گیشه خیلی استقبال نمی شود، اما اگر فیلم با بودجه کم ساخته شود می تواند در اکران هزینه خود را تامین کند. این فیلم هم با هزینه کم در مدت 28 روز در لنگرود ساخته شد و همه عوامل عاشقانه در آن حضور داشتند.»

گبرلو در این زمینه گفت: «تصور می کنم فرهنگ ما و آنچه بایسته فرهنگ ما است با سینمای اجتماعی رشد می کند. سینما در تاریخ می ماند و نسل های بعدی با دیدن یک فیلم می توانند بیاموزند و اندیشه کنند. خوشحالم شما تهیه کننده ای هستید که اندیشمندانه با این مسیله برخورد می کنید.»

پس ازآن روزبه حصاری که به دلیل حادثه در صحنه فیلمبرداری با عصا در جلسه حاضر شده بود، با اشاره به علاقه خود برای ایفای نقش در این فیلم گفت: «من هر دو مادربزرگم را به دلیل آلزایمر از دست دادم و به همین دلیل موضوع فیلم برایم اهمیت خاصی داشت. لهجه و اقوام مختلف نیز همیشه برایم دغدغه مهمی بود که قبلاً در تیاتر آن را تجربه کرده بودم و حالا در سینما هم امکان آن فراهم شد. من گیلانی نیستم اما آن قدر با این فرهنگ عجین شدم که آن را شهر دوم خودم می دانم.»

محسن حسینی، مدیر فیلمبرداری در ادامه جلسه گفت: «من در اولین قرار با مجید توکلی به اطمینان کامل رسیدم و از لحظه اول ارتباطی میان ما شکل گرفت که در همه گروه گسترش یافت. در شرایطی که تولید فیلم سینمایی خیلی دشوار شده و گیشه تعیین کننده است، تهیه کننده و کارگردان این فیلم بدون این که فکر کنند فروش فیلم چگونه خواهد شد وارد کار شدند و این برای همه گروه خیلی جالب بود.»

توکلی در ادامه گفت: «افراد خلاق زیادی هستند که هنوز شناخته نشده اند، مدیر فیلمبرداری ما از این افراد بود که خیلی هنرمندانه کار کرد و به نظر من فیلمبرداری خیلی به فضای فیلم کمک کرد. در این فیلم بازیگران تاثیر زیادی داشتند، اما در انتخاب بازیگر اصلاً فکر نکردیم چه کسی چهره است. آزاده صمدی چون لاهیجانی است انتخاب شد، حصاری گیلانی نبود اما خودش را به فضا نزدیک کرد. تک تک بازیگران عاشقانه و عالی کار کردند.»

این کارگردان افزود: «بازیگران درجه یکی در نقاط مختلف ایران هستند، اما چون در تهران نیستند شناخته نشده اند. ما برای شناسایی بازیگران به شهرهای مختلف رفتیم و با بازیگران تیاتر صحبت کردیم. برای شخصیت عزیز فراخوان دادیم و نوه خانم محمدی که خارج از کشور بود او را به ما معرفی کرد، ولی بقیه از بازیگران حرفه ای گیلان هستند.»

توکلی ادامه داد: «در سینمای ما وقتی می خواهیم پیش تولید یک کار را انجام دهیم می فهمیم که چقدر در زمینه بازیگر فقیر هستیم و همیشه فقط به چند اسم می رسیم که دایماً سر کار هستند و از یک فیلم به فیلم دیگر می روند، درحالی که بازیگران بااستعداد زیادی در شهرهای دیگر حضور دارند که دیده نمی شوند.»

او درباره گویش فیلم گفت: «ممکن است افراد گیلانی فیلم را ببینند و نقدی به گویش آن داشته باشند، اما به نظر من مهم این است که گویش گیلانی در فیلم ثبت شد و بعدها می توان به آن استناد کرد.»

او در بخش دیگری از سخنان خود درباره دشواری های ساخت این فیلم گفت: «اعضای شورای پروانه ساخت به اتفاق این فیلمنامه را رد کرده بودند و عقیده داشتند که به مقام مادر توهین می شود. به من توصیه کردند فیلم “مادر” آقای حاتمی را ببینم تا بتوانم فیلمی درباره مادر بسازم. این در حالی است که وقتی فیلم در هند نمایش داده شد، بعد از پایان آن تماشاگران گریه می کردند و می گفتند چقدر خوب مقام مادر را نشان دادید.»

توکلی درباره حضور فیلم در جشنواره های خارجی گفت: «موضوع فیلم جهان شمول است و ما فکر می کردیم بتواند در جشنواره های زیادی حضور پیدا کند، اما وقایع سال گذشته ایران باعث شد جشنواره ها به سمت فیلم های زیرزمینی ایران رفتند. بااین حال فیلم ” عزیز” در چند جشنواره به نمایش درآمد.»

محسن حسینی درباره فیلمبرداری کار گفت: «هدف ما این بود کنتراست های رنگی ایجاد کنیم. کیوان مقدم و مجید توکلی لوکیشن فیلم را با سختگیری انتخاب کردند و ساختمان بسیار زیبایی بود که آماده خراب شدن بود. ما نمی توانستیم بافت معماری همگون در شهر پیدا کنیم و در چنین فضایی ساخت فیلم فولکلور دشوار می شود و ما درباره این که چگونه می توانیم اتمسفر شهر را نمایش دهیم گفت وگو کردیم.»

حسینی ادامه داد: «آدم ها دو بخش روشن و تاریک دارند، من سعی کردم آن بخش تاریک را نشان دهم که بعداً می توانیم نور را در آن ببینیم. تلاش کردم به شکل بصری این سایه روشن ها را نشان دهم. ما به هر جای شهر نگاه می کردیم سرشار از رنگ و زیبایی بود، ولی فیلمبرداری را در اختیار درام قرار دادیم و این برایم بسیار خوشایند بود. بحث زیباشناسی و معماری همیشه برایم دغدغه بوده و سعی می کنم معماری ایرانی را تا جایی که می توانم نشان دهم.»

گبرلو هم در این زمینه گفت: «ما می گوییم که می خواهیم درباره اقوام ایرانی فیلم بسازیم اما فضایی که معماری آن اقوام در آن باشد نداریم، چون بافت شهرها تغییر کرده است.»

پس ازآن حصاری گفت: «فضای ساخت این فیلم آن قدر برایم عاشقانه بود که هر بار آن را می بینم اشک به چشمم می آید. معمولاً فیلم ها بعد از فیلمبرداری برایم تمام می شود اما عزیز هنوز برایم تمام نشده است. بعدازاین اثر من دچار افسردگی حاد شدم چون لحظه به لحظه مادربزرگ خود را می دیدم.»

این بازیگر افزود: «تصویر بیرونی بازیگر برای مردم جذاب است، اما آنچه درون بازیگر اتفاق می افتد را فقط نویسنده، فیلمبردار و کارگردان می دانند.»

حصاری ادامه داد: «اگر خروجی من باورپذیر بوده خدا را شکر می کنم. ما درباره فیزیک نقش هم خیلی گفت وگو کردیم. مثلاً بدن من ورزشکاری است، اما قرار بود نقش یک فرد رنج کشیده را بازی کنم، پس زیر نظر مربی 27 کیلو وزن کم کردم. برای درست کردن لهجه تلاش کردم فرهنگ آنجا را درک کنم، آنجا زیست کردم، غذاهای آنجا را خوردم. تلاش کردم تهران را برای خودم حذف کنم. ترس من این بود میان این همه گیلانی من متفاوت دیده شوم.»

گبرلو هم با بیان این که بازی حصاری کاملاً قابل قبول بوده است به بازی آزاده صمدی و باورپذیر بودن آن اشاره کرد.

در پایان توکلی گفت: «فیلم را تقدیم می کنم به همه زنان گیلان و خوشحالم که ادای احترامی کردیم به آن خطه و این گویش ثبت شد.»

او درباره جشنواره ملی فیلم اقوام ایرانی گفت: «امیدوارم این جشنواره سال ها به صورت منظم تکرار شود. در این جشنواره ماهیت اقوام و جغرافیای مختلف مطرح است، جشنواره جنبه سیاسی ندارد و اگر حمایت شود نتایج بسیار خوبی دارد.»

توکلی گفت: «جشنواره ای مثل جشنواره ملی فیلم اقوام ایرانی اگر فقط یک کارکرد داشته باشد حفظ میراث فرهنگی ایرانیان است. میراث فرهنگی به معنای گویش، آداب و تمام آنچه در شهرهای مختلف داریم اما به دلیل مدرنیته و تغیر سبک زندگی در حال فراموش شدن است. اگر جشنواره بتواند آدم ها را تشویق کند درباره این مسایل فیلم بسازند کار بسیار بزرگی کرده است.»

جشنواره ملی فیلم اقوام ایرانی با شعار «اقوام، ریشه ایران زمین» تا 30 اردیبهشت در پردیس سینمایی باغ کتاب ادامه دارد.

پایان خبر سوشال مگ