برج آجری اشقون بابا یادگاری ارزشمند از دوران سلجوقی در روستای علیشاه شهرستان بیجار واقع شده و همچون نگینی درخشان در دل استان کردستان خودنمایی می کند. این بنای تاریخی که در فهرست آثار ملی ایران نیز به ثبت رسیده نه تنها یک جاذبه گردشگری است بلکه گواهی است بر غنای فرهنگی و هنری این منطقه. اما متاسفانه گذر زمان و عوامل فرسایشی این اثر ارزشمند را تهدید می کنند و نیازمند توجه و مرمت فوری است. این بنای تاریخی که با نام باباشاه نیز شناخته می شود دارای معماری منحصربه فردی است که در دوره های مختلف مورد مرمت قرار گرفته است. در این مقاله به بررسی جامع برج آجری اشقون بابا می پردازیم از تاریخچه و معماری آن گرفته تا موقعیت جغرافیایی نقش تاریخی و فرهنگی چالش های حفاظتی و نظرات بازدیدکنندگان. هدف ما ارائه اطلاعاتی دقیق و کامل به شما برای شناخت بهتر این اثر تاریخی و ترغیب به بازدید و حمایت از آن است.

برج آجری اشقون بابا

معرفی برج اشقون بابا

برج آجری اشقون بابا واقع در روستای علیشاه از توابع شهرستان بیجار یکی از آثار تاریخی و دیدنی استان کردستان است. این برج که قدمت آن به دوره سلجوقیان بازمی گردد با معماری خاص و تزئینات آجری چشم نواز همواره مورد توجه گردشگران و علاقه مندان به تاریخ و فرهنگ بوده است. برج اشقون بابا علاوه بر ارزش تاریخی و معماری از نظر فرهنگی نیز برای مردم منطقه اهمیت ویژه ای دارد و به عنوان نمادی از هویت و تمدن این سرزمین شناخته می شود. این بنای تاریخی با نام «باباشاه» نیز در بین مردم محلی شناخته می شود.

تاریخچه برج اشقون بابا

تاریخچه برج اشقون بابا به دوران سلجوقیان باز می گردد دوره ای که هنر و معماری ایرانی به اوج شکوفایی خود رسید. با این حال این برج در دوره های بعد نیز مورد توجه قرار گرفته و تغییراتی در آن ایجاد شده است. مرمت های انجام شده در دوره صفویه نشان از اهمیت این بنا برای حاکمان و مردم آن زمان دارد. در دوران معاصر نیز برج اشقون بابا به عنوان یک اثر ملی مورد حفاظت و مرمت قرار گرفته است اما همچنان نیازمند توجه و مراقبت بیشتری است تا بتوان این میراث ارزشمند را برای نسل های آینده حفظ کرد.

دوره سلجوقیان

ساخت برج اشقون بابا به دوره سلجوقیان نسبت داده می شود. در این دوره معماری ایرانی با الهام از هنر اسلامی به اوج خود رسید و بناهای باشکوهی مانند مساجد مدارس و برج ها ساخته شدند. برج اشقون بابا نیز نمونه ای از این معماری است که با استفاده از آجر و طرح های هندسی زیبایی و استحکام را به نمایش می گذارد. کارشناسان با بررسی فرم مصالح و نوع گنبد قدمت آن را به قرن پنجم و ششم هجری قمری نسبت می دهند.

مرمت در دوره صفویه

در دوره صفویه برج اشقون بابا مورد مرمت و بازسازی قرار گرفت. این مرمت ها نشان می دهد که این بنا در آن زمان نیز از اهمیت ویژه ای برخوردار بوده و حاکمان صفوی به حفظ و نگهداری آن توجه داشته اند. مرمت های دوره صفویه شامل بازسازی بخش های آسیب دیده و اضافه کردن تزئینات جدید به برج بوده است. این اقدامات باعث شده تا برج اشقون بابا با ترکیبی از معماری سلجوقی و صفوی جلوه ای خاص و منحصربه فرد پیدا کند.

دوران معاصر

در دوران معاصر برج اشقون بابا به عنوان یک اثر ملی شناخته شده و در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این امر نشان از اهمیت این بنا برای حفظ و نگهداری دارد. سازمان میراث فرهنگی و گردشگری اقداماتی را برای مرمت و حفاظت از برج انجام داده است اما با توجه به عوامل فرسایشی و آسیب های ناشی از گذشت زمان همچنان نیاز به توجه و مراقبت بیشتری است. مرمت های اخیر شامل تقویت پایه ها بازسازی بخش های آسیب دیده و حفاظت از تزئینات آجری بوده است.

ویژگی های معماری برج اشقون بابا

برج اشقون بابا با معماری خاص و تزئینات آجری چشم نواز یکی از نمونه های برجسته هنر و معماری دوره سلجوقیان است. این برج دارای ویژگی های منحصر به فردی است که آن را از سایر بناهای تاریخی متمایز می کند. ساختار کلی برج گنبد مخروطی شکل تزئینات آجری پایه های مستحکم و ورودی و فضای داخلی همگی نشان از مهارت و ذوق هنرمندان و معماران آن دوره دارد. این ویژگی ها باعث شده تا برج اشقون بابا به عنوان یک اثر هنری و تاریخی ارزشمند مورد توجه قرار گیرد.

ساختار کلی

برج اشقون بابا دارای ساختاری استوانه ای شکل است که بر روی پایه های مستحکم قرار گرفته است. این ساختار علاوه بر زیبایی از استحکام و پایداری بنا نیز حکایت دارد. دیوارهای برج از آجر ساخته شده و با استفاده از ملات ساروج به هم متصل شده اند. ارتفاع برج حدود 15 متر است و قطر آن در قسمت پایین حدود 8 متر است. در قسمت بالای برج گنبد مخروطی شکل قرار دارد که به زیبایی بنا افزوده است. ساختار کلی برج اشقون بابا نشان از دقت و مهارت معماران آن دوره دارد.

گنبد مخروطی شکل

گنبد مخروطی شکل یکی از ویژگی های برجسته برج اشقون بابا است. این گنبد که از آجر ساخته شده با استفاده از طرح های هندسی و تزئینات آجری زیبایی خاصی به بنا بخشیده است. گنبد مخروطی شکل علاوه بر زیبایی نقش مهمی در استحکام و پایداری بنا نیز دارد. این گنبد با توزیع مناسب وزن از فشار بر دیوارهای برج جلوگیری می کند. متاسفانه بخش زیادی از گنبد اصلی در طول زمان تخریب شده و در مرمت های اخیر گنبد جدیدی با مصالح مدرن جایگزین آن شده است.

تزئینات آجری

تزئینات آجری یکی دیگر از ویژگی های مهم برج اشقون بابا است. در ساخت این برج از آجر به عنوان ماده اصلی استفاده شده و با استفاده از طرح های هندسی و نقوش مختلف تزئینات چشم نوازی بر روی دیوارها ایجاد شده است. این تزئینات نشان از ذوق و هنر معماران آن دوره دارد. طرح های هندسی به کار رفته در تزئینات آجری شامل اشکال مربع مستطیل مثلث و دایره است که به صورت متقارن و منظم در کنار هم قرار گرفته اند. این تزئینات باعث شده تا برج اشقون بابا به یک اثر هنری بی نظیر تبدیل شود.

پایه های مستحکم

پایه های مستحکم از دیگر ویژگی های مهم برج اشقون بابا است. این پایه ها که از سنگ و آجر ساخته شده اند نقش مهمی در استحکام و پایداری بنا دارند. پایه ها با توزیع مناسب وزن برج از نشست و تخریب آن جلوگیری می کنند. ارتفاع پایه ها حدود 2 متر است و قطر آن ها در قسمت پایین حدود 10 متر است. این پایه ها با استفاده از ملات ساروج به هم متصل شده اند و استحکام بالایی دارند. پایه های مستحکم برج اشقون بابا نشان از دقت و مهارت معماران آن دوره دارد.

ورودی و فضای داخلی

ورودی برج اشقون بابا در قسمت جنوبی بنا قرار دارد و با یک در چوبی ساده مشخص شده است. فضای داخلی برج نسبتاً کوچک است و شامل یک اتاق استوانه ای شکل است. در دیوارهای اتاق طاقچه هایی برای قرار دادن اشیاء و وسایل تعبیه شده است. نورگیری فضای داخلی از طریق روزنه هایی که در قسمت بالای دیوارها قرار دارند انجام می شود. فضای داخلی برج ساده و بی پیرایه است و هیچ گونه تزئیناتی در آن دیده نمی شود. این سادگی باعث شده تا توجه بازدیدکنندگان بیشتر به ساختار کلی و تزئینات بیرونی بنا جلب شود.

موقعیت جغرافیایی و دسترسی به برج اشقون بابا

برج آجری اشقون بابا در استان کردستان شهرستان بیجار روستای علیشاه واقع شده است. این روستا در فاصله حدود 20 کیلومتری شمال شرقی شهر بیجار قرار دارد. برای دسترسی به برج اشقون بابا می توانید از شهر بیجار به سمت روستای علیشاه حرکت کنید. جاده دسترسی به روستا آسفالت است و به راحتی می توان با خودرو شخصی یا وسایل نقلیه عمومی به آنجا رسید. پس از رسیدن به روستا برج اشقون بابا در مرکز روستا قابل مشاهده است. موقعیت جغرافیایی برج اشقون بابا در یک منطقه کوهستانی و سرسبز باعث شده تا این بنا علاوه بر ارزش تاریخی و معماری از نظر طبیعی نیز جذابیت داشته باشد.

نقش تاریخی و فرهنگی برج اشقون بابا

برج اشقون بابا علاوه بر ارزش معماری و تاریخی نقش مهمی در فرهنگ و هویت مردم منطقه دارد. این برج به عنوان نمادی از تمدن و تاریخ این سرزمین همواره مورد احترام و توجه مردم بوده است. در گذشته از این برج به عنوان یک برج دیده بانی و یا یک مکان مذهبی استفاده می شده است. امروزه برج اشقون بابا به عنوان یک جاذبه گردشگری نقش مهمی در جذب گردشگران و معرفی فرهنگ و تاریخ منطقه دارد. همچنین این برج به عنوان یک اثر ملی در حفظ و نگهداری میراث فرهنگی کشور نقش بسزایی دارد.

بازدید از برج اشقون بابا

بازدید از برج اشقون بابا فرصتی است برای آشنایی با تاریخ و فرهنگ غنی منطقه و لذت بردن از معماری زیبای این بنای تاریخی. برای بازدید از برج می توانید در هر فصلی از سال به روستای علیشاه سفر کنید. بهترین زمان برای بازدید فصل بهار و تابستان است که هوا معتدل و طبیعت سرسبز است. در هنگام بازدید حتماً به نکاتی مانند حفظ نظافت محیط احترام به فرهنگ مردم محلی و عدم آسیب رساندن به بنا توجه داشته باشید. بازدید از برج اشقون بابا رایگان است و نیازی به تهیه بلیط نیست. مدت زمان بازدید از این جاذبه معمولا کمتر از یک ساعت است.

چالش ها و نیازهای حفاظتی برج اشقون بابا

برج اشقون بابا با وجود ارزش تاریخی و فرهنگی با چالش های متعددی در زمینه حفاظت و نگهداری روبرو است. عوامل فرسایشی مانند باران باد و تغییرات دمایی به تدریج باعث تخریب و آسیب دیدن بنا می شوند. همچنین عدم توجه کافی به مرمت و نگهداری باعث شده تا برخی از بخش های برج آسیب ببینند. برای حفظ و نگهداری این اثر ارزشمند نیاز به اقدامات فوری و اساسی است. مرمت و بازسازی بخش های آسیب دیده تقویت پایه ها حفاظت از تزئینات آجری و جلوگیری از ورود رطوبت به داخل بنا از جمله اقداماتی است که باید در اولویت قرار گیرند.

عوامل فرسایشی

عوامل فرسایشی یکی از مهم ترین تهدیدات برای برج اشقون بابا است. باران باد تغییرات دمایی و تابش مستقیم نور خورشید به تدریج باعث تخریب و آسیب دیدن بنا می شوند. باران با نفوذ به داخل دیوارها باعث فرسایش آجرها و ملات می شود. باد با حمل ذرات گرد و غبار باعث ساییدگی و کدر شدن تزئینات آجری می شود. تغییرات دمایی با ایجاد انبساط و انقباض در مصالح باعث ترک خوردن و جدا شدن آن ها می شود. تابش مستقیم نور خورشید با خشک کردن رطوبت موجود در دیوارها باعث شکننده شدن آن ها می شود. برای مقابله با این عوامل فرسایشی نیاز به اقدامات حفاظتی و مرمتی مناسب است.

نیاز به مرمت و نگهداری

با توجه به آسیب های ناشی از عوامل فرسایشی و گذشت زمان برج اشقون بابا نیازمند مرمت و نگهداری فوری است. مرمت و بازسازی بخش های آسیب دیده تقویت پایه ها حفاظت از تزئینات آجری و جلوگیری از ورود رطوبت به داخل بنا از جمله اقداماتی است که باید در اولویت قرار گیرند. همچنین باید برنامه ای منظم برای نگهداری و بازدید دوره ای از برج تدوین شود تا از بروز آسیب های بیشتر جلوگیری شود. مرمت و نگهداری برج اشقون بابا نه تنها باعث حفظ این اثر ارزشمند می شود بلکه به رونق گردشگری و توسعه اقتصادی منطقه نیز کمک می کند.

نظرات کاربران

نظرات کاربران و بازدیدکنندگان از برج اشقون بابا نشان از اهمیت و جذابیت این بنا برای مردم دارد. بسیاری از کاربران از معماری زیبا تزئینات آجری چشم نواز و موقعیت جغرافیایی منحصربه فرد برج تمجید کرده اند. برخی از کاربران نیز به چالش های حفاظتی و نیاز به مرمت و نگهداری این اثر ارزشمند اشاره کرده اند. کریم توکل حسینی یکی از بازدیدکنندگان برج در سال 1372 از این گنبد عکس برداری کرده که نیمه آن تخریب شده بود. اما امسال که دیده متاسفانه کاملاً تخریب شده و از ابتدا با مصالح جدید بازسازی شده و مصالح قدیمی در محوطه گنبد رها شده است. احسان علیرضائی نیز این بنا را بسیار زیبا و اسرار آمیز توصیف کرده است. این نظرات نشان از اهمیت برج اشقون بابا برای مردم و ضرورت توجه به حفظ و نگهداری آن دارد.

برج آجری اشقون بابا کجاست؟

این برج در استان کردستان شهرستان بیجار روستای علیشاه واقع شده است. روستای علیشاه در حدود 20 کیلومتری شمال شرقی شهر بیجار قرار دارد.

قدمت برج اشقون بابا چقدر است؟

قدمت این بنا به دوره سلجوقیان بازمی گردد و در دوره صفویه نیز مورد مرمت قرار گرفته است. کارشناسان قدمت آن را قرن پنجم و ششم هجری قمری تخمین می زنند.

معماری برج آجری اشقون بابا چگونه است؟

این برج دارای ساختاری استوانه ای شکل با گنبد مخروطی است و تزئینات آجری چشم نوازی دارد. پایه های مستحکم و ورودی ساده از دیگر ویژگی های آن است.

چگونه می توان به برج اشقون بابا رفت؟

برای دسترسی به برج از شهر بیجار به سمت روستای علیشاه حرکت کنید. جاده دسترسی آسفالت بوده و به راحتی با خودرو می توان به آنجا رسید.

آیا بازدید از برج اشقون بابا امکان پذیر است؟

بله بازدید از این برج امکان پذیر است و رایگان است. بهترین زمان برای بازدید فصل بهار و تابستان است که هوا معتدل است.