بخش های مختلفی که در تکیه بیگلر بیگی مشاهده می کنید

تکیه بیگلربیگی کرمانشاه، نگینی از دوران قاجار، مجموعه ای بی نظیر از آینه کاری های خیره کننده و معماری دلنشین است که با میزبانی سه موزه خط و کتابت، پارینه سنگی زاگرس و چوب، تجربه ای فراموش نشدنی را برای هر بازدیدکننده رقم می زند.

قدم گذاشتن در حیاط این بنای تاریخی باشکوه، سفری به عمق تاریخ و فرهنگ کرمانشاه است. هر گوشه از تکیه بیگلربیگی داستانی برای گفتن دارد؛ از شکوه آینه کاری های حسینیه گرفته تا رمز و رازهای پنهان در موزه های منحصر به فرد آن. تصور کنید خود را در دوران قاجار می بینید، در میان عمارت های مجلل و تالارهای پر زرق و برق قدم می زنید، جایی که بوی تاریخ و هنر در فضا پیچیده است. این مقاله شما را قدم به قدم در بخش های مختلف تکیه بیگلربیگی همراهی می کند تا پیش از بازدید، تصوری روشن و جذاب از آنچه چشمانتان را تسخیر خواهد کرد، داشته باشید و تجربه ای کامل تر و غنی تر از این اثر ملی ارزشمند به دست آورید.

سفری به دل تاریخ: تکیه بیگلربیگی کجاست و چگونه به آن برسیم؟

پیش از آنکه خود را در میان آینه کاری های بی نظیر تکیه بیگلربیگی تصور کنیم، بهتر است با موقعیت مکانی و راه های دسترسی به این گنجینه تاریخی آشنا شویم. تکیه بیگلربیگی در استان کرمانشاه، شهر کرمانشاه، خیابان مدرس، روبه روی مسجد جامع و در محله قدیمی فیض آباد واقع شده است. موقعیت آن در قلب بافت تاریخی شهر، دسترسی به آن را بسیار آسان می کند. با خودروی شخصی، تاکسی یا حتی اتوبوس های شهری به راحتی می توان به این نقطه رسید. نزدیکی آن به مرکز شهر باعث می شود که این بازدید به سادگی در برنامه سفرتان به جاهای دیدنی کرمانشاه جای گیرد.

برای اینکه برنامه بازدیدتان کامل و بدون دغدغه باشد، لازم است از ساعات و هزینه های ورودی اطلاع داشته باشید. تکیه بیگلربیگی معمولاً در ساعات اداری و مشخصی پذیرای بازدیدکنندگان است، بنابراین توصیه می شود پیش از حرکت، از ساعات دقیق بازدید در روز مورد نظر و همچنین روزهای تعطیل اطمینان حاصل کنید. هزینه ورودی نیز شامل بازدید از تمامی بخش های مجموعه، از جمله موزه ها می شود که ارزش آن را دوچندان می کند. اگر با خودروی شخصی سفر می کنید، باید در نظر داشته باشید که موزه فاقد پارکینگ اختصاصی است، اما خوشبختانه پارکینگ های عمومی در نزدیکی آن قرار دارند که می توانند خیال شما را راحت کنند. یکی از نکات جالب و شاید کمتر شناخته شده، وجود یک شربت خانه دلنشین در زیرزمین تکیه است؛ جایی که می توانید پس از گشت و گذار در تاریخ و هنر، با یک نوشیدنی خنک یا گرم خستگی از تن به در کنید. این فضا خود به تنهایی می تواند جلوه ای دلپذیر به تجربه بازدید شما ببخشد.

گام در گام در تکیه بیگلربیگی: آنچه چشمان شما را تسخیر خواهد کرد

اکنون که با موقعیت و جزئیات عملی بازدید آشنا شدیم، زمان آن رسیده که قدم در این بنای باشکوه بگذاریم و حس و حال هر بخش را با تمام وجود لمس کنیم. هر فضا در تکیه بیگلربیگی داستانی از گذشته را روایت می کند و چشمان شما را به ضیافتی از هنر و تاریخ دعوت می کند.

سردر و درهای ورودی: استقبال باشکوه از گذشته

وقتی به تکیه بیگلربیگی کرمانشاه نزدیک می شوید، اولین چیزی که نگاهتان را جذب می کند، سردر اصلی باشکوه آن در جبهه جنوب شرقی است. این سردر با مقرنس های گچی و گچ بری های برجسته اش، گویی دروازه ای به سوی شکوه دوران قاجار می گشاید. در دو طرف ورودی، دو ردیف طاق نما خودنمایی می کنند؛ طاق نمای ردیف پایین نیز مزین به مقرنس ها و گچ بری های چشم نواز است، در حالی که داخل طاق نماهای ردیف فوقانی، پیکره های گچی از شخصیت های دوره قاجار به چشم می خورد. این پیکره ها، گویی ساکنان دیرین این تکیه هستند که با صلابت ایستاده اند و به بازدیدکنندگان خوشامد می گویند. تکیه بیگلربیگی سه در ورودی دارد، اما امروزه تنها یک در آن برای ورود عموم استفاده می شود و معمولاً همان در اصلی است که روبه روی مسجد جامع قرار گرفته و گاهی آنقدر ساده به نظر می رسد که ممکن است در نگاه اول متوجه آن نشوید، اما همین سادگی، شما را به کشف زیبایی های درون دعوت می کند.

هشتی و دالان: گذر از زمان و فضا

پس از عبور از سردر، قدم به فضای هشتی می گذارید. این بخش، که حکم یک گذرگاه میان دنیای بیرون و فضای داخلی تکیه را دارد، با طاقچه هایی در دیوارها و سقفی با رسم بندی های آجری، شما را به آرامی به عمق تاریخ می کشاند. نور ملایمی که از بیرون به داخل می تابد، حس آرامش و ورود به دنیایی دیگر را به شما القا می کند. در ضلع شمالی هشتی، یک درگاه چوبی وجود دارد که در گذشته به خانه های وابسته به تکیه راه داشته و نشان از وسعت و کاربری های متنوع این مجموعه در زمان خود دارد.

پس از هشتی، دالان نسبتاً درازی قرار دارد که به حیاط اصلی تکیه منتهی می شود. این دالان با تزیینات معقلی خود، نوعی آمادگی بصری برای ورود به فضای اصلی را فراهم می آورد. در گذشته، این دالان نیز مانند هشتی، نقاط دسترسی متعددی به بخش های مسکونی تکیه داشته است. این فضاها، که امروز تنها بقایایی از آن ها باقی مانده، نشان می دهد که این تکیه تنها یک عمارت مذهبی نبوده، بلکه مجموعه ای زندگی بخش بوده است که افراد بسیاری در آن زندگی می کرده اند و هر گوشه آن یادآور حضور مردمان گذشته است.

حیاط مرکزی: تپش قلب تکیه در گذر ایام

قلب تپنده تکیه بیگلربیگی، همین حیاط مرکزی وسیع است. گویی هر آجر و هر کاشی این حیاط، داستانی از گذشته را روایت می کند. در وسط حیاط، حوضی بزرگ خودنمایی می کند که حدود 2.5 متر از سطح خیابان پایین تر قرار گرفته است. این پایین تر بودن سطح حیاط نسبت به خیابان، نه تنها به خنکای فضا در تابستان کمک می کرده، بلکه نوعی حریم خصوصی و آرامش را برای ساکنان و مهمانان فراهم می آورده است.

این حیاط، به ویژه در ماه محرم، میزبان جمعیت انبوه عزاداران حسینی می شود و روح معنوی خاصی به خود می گیرد. چنگک های باقی مانده در قسمت ایوان غربی حکایت از آن دارد که در فصول سرد، با برپایی چادر، از عزاداران پذیرایی می شده است. در ضلع شمال شرقی حیاط، آشپزخانه ای وجود دارد که در ایام محرم برای تهیه غذای عزاداران استفاده می شده و نشان دهنده ابعاد اجتماعی و مذهبی این تکیه است. ازاره سنگی حیاط و پلاک های سنگی با نقوش هندسی و گیاهی نیز به زیبایی های این فضا می افزاید. اطراف حیاط با فضاهای متعددی احاطه شده که در گذشته، بخش های شمال شرقی و جنوبی کارکرد مسکونی داشته اند و در بخش غربی، گنبدخانه قرار گرفته است. بخش شرقی حیاط نیز شامل فضاهای دو طبقه می شود که در گذشته هر یک کاربری خاص خود را داشته اند.

زیرزمین و حوض خانه: خنکای تابستان در عمق تکیه

یکی از بخش های پنهان و دلپذیر تکیه بیگلربیگی، زیرزمین آن است که راه دسترسی به آن از پلکان داخل حیاط صورت می گیرد. تصور کنید در گرمای طاقت فرسای تابستان، به خنکای این حوض خانه پناه می برید. این زیرزمین شامل حوض خانه، محل استراحت تابستانی و تعدادی اتاق است که برای فرار از آفتاب سوزان طراحی شده بودند. پنجره های زیرزمین به شکل پنجره های مشبک یا زنبوری هستند که در واقع کار بادگیر را انجام می دادند و هوای خنک را به داخل هدایت می کردند. سقف حوض خانه و استراحتگاه تابستانی با تیرهای چوبی و تخته کوبی پوشیده شده اند و اتاق های اطراف دارای طاق های آجری با تزیینات گچ بری هستند. در حدفاصل حوض خانه و استراحتگاه، دو ستون زیبای چوبی با مقرنس کاری های ظریف خودنمایی می کنند که ساقه ستون ها به صورت چندوجهی و سرستون ها از نوع سرستون های چوبی است؛ این جزئیات نشان از هنر و ظرافت به کار رفته در این بنا دارد.

اتاق های تکیه: کانون زندگی و رازهای نهفته

وقتی در میان 24 اتاق تکیه بیگلربیگی قدم می زنید، می توانید زندگی گذشته را در ذهن خود مجسم کنید. راه دسترسی به این اتاق ها در طبقه اول از طریق پلکان های سنگی داخل حیاط امکان پذیر است. کف اتاق ها حدود یک متر بالاتر از کف حیاط قرار گرفته، که این ارتفاع به حفاظت از فضای داخلی در برابر رطوبت و حشرات کمک می کرده است. در هر یک از این اتاق ها، ۱۶ طاقچه دو طبقه وجود دارد که برای نگهداری و محافظت از وسایل ارزشمند و روزمره استفاده می شدند. این طاقچه ها، گویی کمدها و گاوصندوق های آن دوران بوده اند که رازهای بسیاری را در خود جای داده اند. اتاق های طبقه دوم، که ارتفاع کمتری (حدود 1.5 متر) داشتند، اغلب برای انباری و نگهداری وسایل کمتر مورد نیاز به کار می رفتند و دسترسی به آن ها از طریق پلکان موجود در اتاق جنوب شرقی صورت می گرفته است.

شاه نشین: جایی برای بزرگان و اوج هنرنمایی

به بخش شاه نشین که می رسید، حس و حال دیگری به شما دست می دهد. این قسمت، که در طبقه اول بخش شمالی قرار دارد، محل جلوس بیگلربیگی و پذیرایی از مهمانان ویژه و رجال بوده است. شاه نشین دارای ارسی های چوبی بسیار زیبایی است که با شیشه های رنگی خود، نوری دلنشین و چشم نواز را به داخل فضا می پراکند. در دو طرف آن، ستون نماهای گچی خودنمایی می کنند که ساقه شان با تزیینات قاشقی و سرستون هایشان از نوع سرستون های بیزانس با نقوش گل و گیاه تزیین شده است.

فضای داخلی شاه نشین با تزیینات گچ بری، طرح های هندسی، نقوش گیاهی، قاب بندی ها و نقش عقاب که نمادی از قدرت و شوکت است، اوج هنر دوران قاجار را به نمایش می گذارد. در بخش فوقانی شاه نشین، قابی گچی دیده می شود که در داخل آن عبارت «یا اباعبدالله الحسین و تاریخ ۱۲۶۲» نوشته شده است. این کتیبه به وضوح نشان دهنده تاریخ تکمیل گچ بری های تکیه است. اتاق های اطراف و طبقه فوقانی شاه نشین نیز به عنوان فضای استراحت برای مهمانان و خانواده بیگلربیگی استفاده می شدند. قدم زدن در این بخش، شما را به یاد شکوه و اقتدار دوران گذشته می اندازد، زمانی که این اتاق ها شاهد ملاقات ها و تصمیمات مهم بوده اند.

گنبدخانه (حسینیه): نگین آینه کاری و معبد نور

اما نقطه اوج هنرنمایی و معنویت تکیه بیگلربیگی، بی شک گنبدخانه یا همان حسینیه است. این بخش که در جبهه غربی تکیه قرار دارد، مهم ترین و زیباترین قسمت آن به شمار می رود. قبل از ورود به فضای اصلی حسینیه، از یک ایوان نسبتاً بزرگ عبور می کنید که از طریق پلکانی سنگی به حیاط راه دارد. در این ایوان، دو ستون چوبی بلند و دو ستون نمای گچی با سرستون های بیزانسی مزین به گچ بری های گل و گیاه، عظمت فضا را دوچندان می کنند. سقف ایوان نیز دارای تزیینات منبت کاری چشم نوازی است که هر بیننده ای را محو خود می کند.

در چوبی بزرگی با ارسی زیبا در ایوان، شما را به فضای اصلی حسینیه، که فضایی دو طبقه با شش اتاق در هر طبقه است، رهنمون می شود. سقف این حسینیه، گنبدی شکل است و در نمای داخلی آن، آینه کاری های تکیه بیگلربیگی بی نظیر و خیره کننده ای را مشاهده خواهید کرد. این آینه کاری ها، که در سال ۱۳۲۶ هجری قمری توسط استاد محمدعلی تهرانی به اتمام رسیده، تمام فضا را با انعکاس نور، روشن و درخشان می کند و گویی ستارگانی در دل فضا سوسو می زنند. در هر یک از گوشواره های فضای حسینیه، پنجره ای با طاق هلالی و اطراف آن، آینه کاری های مزین به عبارات «لا اله الا الله محمد رسول الله» و «علی ولی الله» به چشم می خورد که نشان از قداست و معنویت این مکان دارد. ستون نماهای گچی، طرح های هندسی، نقوش گیاهی و قندیل های شمع سوز نیز به تزیینات این حسینیه می افزایند.

آینه کاری گنبدخانه تکیه بیگلربیگی، اثری بی نظیر از استاد محمدعلی تهرانی، با انعکاس نور و عبارات مذهبی، فضایی روحانی و چشم نواز خلق کرده است که روح و جان هر بازدیدکننده ای را آرامش می بخشد.

در ضلع جنوبی حسینیه، ارسی زیبایی با شیشه های رنگی وجود دارد که حسینیه را به حیاط کوچک تری مرتبط می کند. از طریق این حیاط کوچک، می توان وارد مجموعه حمام بیگلربیگی شد که در گذشته بخشی جدایی ناپذیر از این عمارت بوده است. بخش جنوبی حسینیه در گذشته برای حضور بانوان در زمان برگزاری مراسم عزاداری و همچنین نگهداری وسایل و لوازم مراسم عزاداری استفاده می شده، که نشان دهنده سازماندهی دقیق فضا برای کاربری های مختلف است. نکته ای قابل تأمل در تاریخ این بنا، تخریب شاه نشین بزرگی در ضلع غربی حسینیه در سال های گذشته به دلیل تعریض خیابان مدرس است که تنها یاد و خاطره ای از آن باقی مانده و حسرت دیدن آن را در دل بیننده بر جای می گذارد.

موزه های سه گانه: گنجینه هایی پنهان در دل تکیه بیگلربیگی

تکیه بیگلربیگی تنها یک بنای تاریخی نیست؛ بلکه دروازه ای به سوی دانش و گذشته های دور است. این مجموعه باشکوه، با میزبانی سه موزه منحصر به فرد، تجربه ای چندوجهی از تاریخ، هنر و علم را به بازدیدکنندگان ارائه می دهد. این موزه ها گنجینه هایی هستند که هر یک پنجره ای به دنیایی متفاوت می گشایند و شما را به سفری در اعماق زمان دعوت می کنند.

موزه خط و کتابت: سفری در رگ و ریشه های نگارش

در سال ۱۳۸۳، موزه خط و کتابت کرمانشاه در تکیه بیگلربیگی تأسیس شد. این موزه، فضایی آرام و دلنشین برای علاقه مندان به تاریخ نگارش و اسناد خطی است. در این گنجینه، اسناد، مدارک و مستندات تاریخی ارزشمندی در کنار نسخ خطی قدیمی به نمایش گذاشته شده اند. تصور کنید در میان صفحاتی قدم می زنید که قرن ها پیش با قلمی ظریف نوشته شده اند و هر یک داستانی از زندگی، فرهنگ و سیاست دوران خود را در دل دارند. از جمله مهم ترین این اسناد، می توان به مدارکی مربوط به خانواده بیگلربیگی اشاره کرد که شما را با سرگذشت بانی این تکیه و خاندانش آشنا می کند.

حدود ۳۰۰ سند و نسخه خطی قدیمی در این موزه نگهداری می شود که هر کدام شاهدی بر تاریخ پرفراز و نشیب این دیار هستند. با توجه به قدمت برخی از این اسناد، تعدادی از نسخ به فارسی امروزی ترجمه شده اند و در کنار اسناد اصلی قرار گرفته اند تا درک محتوای آن ها برای عموم بازدیدکنندگان آسان تر شود. قدم زدن در این موزه، شما را به تأمل در قدرت کلمه و زیبایی خط فارسی دعوت می کند و تجربه ای عمیق از اهمیت میراث مکتوب این سرزمین به شما می بخشد.

موزه پارینه سنگی زاگرس: پرده برداری از رازهای نیاکان

یکی از هیجان انگیزترین بخش های تکیه بیگلربیگی، موزه پارینه سنگی زاگرس است که در فضاهای ضلع جنوبی تکیه قرار دارد. این موزه که در سال ۱۳۸۶ توسط فریدون بیگلری و علیرضا مرادی بیستونی تأسیس شد، اهمیت بسیار زیادی دارد؛ چرا که اولین موزه تخصصی در زمینه پیش از تاریخ در خاورمیانه به شمار می رود. دلیل اصلی احداث این موزه، وجود مناطق پارینه سنگی غنی و شرایط مساعد منطقه زاگرس برای سکونت انسان های نخستین و شکار بوده است.

در این موزه، قدیمی ترین مدارک اکتشافی از سکونت انسان در ایران به نمایش گذاشته شده است که شامل ابزارهای سنگی و سنگ واره جانوران شکارشده می شود. قدیمی ترین اثری که در این موزه نگهداری می شود، یک ابزار سنگی با قدمت نزدیک به یک میلیون سال است که از محوطه کشف رود خراسان به دست آمده و شما را به میلیون ها سال پیش در تاریخ بشر می برد. این موزه نه تنها به دلیل اهمیت علمی اش برای پژوهشگران جذاب است، بلکه به دلیل وجود نمونه های شبیه سازی شده از انسان نئاندرتال، پخش مستندهایی از دوره پارینه سنگی در ایران و جهان، و همچنین نقشه های دقیق از موقعیت غارها و زیستگاه های این دوره در ایران، برای گردشگران نیز بسیار جذاب و آموزنده است.

قدم به قدم در موزه پارینه سنگی: روایت چهار اتاق

موزه پارینه سنگی زاگرس از چهار اتاق مجزا تشکیل شده است که هر یک گوشه ای از داستان زندگی انسان های نخستین را روایت می کنند و آثار ارزشمندی از دوره های دیرینه سنگی و نوسنگی (حدود ۱۰۰,۰۰۰ سال تا ۸,۰۰۰ سال پیش) را در بر می گیرند. آثار به نمایش گذاشته شده از سراسر کشور، از جمله غار شکارچیان، غار مرتاریک وزمه در اسلام آباد غرب، و بقایای استخوان های جانوران منقرض شده از خراسان و لرستان جمع آوری شده اند:

1. اتاق اول: در این اتاق، گویی زمان به عقب برمی گردد و شما شاهد آغاز تمدن بشر هستید. مستندی درباره ابزارآلات سنگی و روند چگونگی شکل دهی آن ها توسط انسان های نخستین، درک عمیق تری از زندگی آن ها به شما می دهد. علاوه بر این، مدل های شبیه سازی شده از مرد نئاندرتال در حال حمل لاشه شکار و دو نمونه دیگر از فعالیت این شکارگران عصر سنگ به چشم می خورد. این مدل ها که در ابعاد واقعی و تحت نظارت دکتر فریدون بیگلری، باستان شناس و متخصص پارینه سنگی، ساخته شده اند، ویژگی های جسمانی انسان های نئاندرتال زاگرس را به وضوح نشان می دهند و بازسازی آن ها بر اساس نتایج مطالعه اسکلت انسان های نئاندرتال کشف شده در غار شاندیز در کوهپایه های غربی زاگرس صورت گرفته است. نقشه های موقعیت غارها، پناهگاه ها و دیگر زیستگاه های دوره پارینه سنگی ایران و تصاویر مکان های باستانی نیز برای اطلاع رسانی به عموم و استفاده متخصصان در موزه قرار گرفته اند.
2. اتاق دوم: گوشه دیگری از این موزه، پنجره ای رو به یافته های بی نظیر باستان شناسی باز می کند. این اتاق به استخوان های انسان ها و حیوانات در منطقه باستان شناسی زاگرس، چندین جمجمه انسان از مناطق معروف باستان شناسی اروپا و شرق نزدیک، و همچنین مجموعه فسیل های غار وزمه اختصاص دارد. قابل توجه ترین اثر این بخش، جمجمه ای با قدمت ۷۰,۰۰۰ سال است که در سال ۱۹۰۹ میلادی از لافارس فرانسه به دست آمده و شما را با تاریخ تکامل انسان در نقاط مختلف جهان آشنا می کند.
3. اتاق سوم: در اتاق سوم می توانید از ابزارآلات سنگی مربوط به دوره دیرینه سنگی که از مناطق باستان شناسی مانند کشف رود، گنج پر و شیواتو به دست آمده اند، بازدید کنید. این ابزارها، که هر یک شاهکار سادگی و کارایی هستند، روایتگر نبوغ انسان های اولیه در مواجهه با طبیعت خشن بوده اند.
4. اتاق چهارم: این اتاق به ابزارهای سنگی و استخوان های حیوانات مربوط به اواخر عصر سنگ و دوره نوسنگی اختصاص دارد. این آثار نشان دهنده تحول در سبک زندگی انسان ها، از شکارگری و گردآوری غذا به سمت کشاورزی و اهلی کردن حیوانات است که نقطه عطفی در تاریخ بشر محسوب می شود.

موزه چوب کرمانشاه: هنر پنهان در تار و پود درختان

یکی از جدیدترین و شاید خاص ترین بخش های تکیه بیگلربیگی که آن را از بسیاری بناهای مشابه متمایز می کند، موزه چوب کرمانشاه است. این موزه که در تاریخ ۲۴ اسفند ۱۴۰۲ افتتاح شده، نشان دهنده تعهد این مجموعه به حفظ و نمایش هنرهای بومی و ملی است. در این موزه، فضایی به مساحت ۲۰۰ متر مربع به نمایش آثار منبت کاری و پیکرتراشی از چوب اختصاص یافته است. هر قطعه چوبی که در این موزه به نمایش گذاشته شده، حاصل دستان هنرمندانی است که با عشق و دقت، روح را در کالبد چوب دمیده اند.

مشاهده این آثار، شما را به عمق هنر و فرهنگ بومی کرمانشاه و ایران می برد و زیبایی های پنهان در دل طبیعت را آشکار می سازد. موزه چوب، علاوه بر اینکه یک جاذبه هنری است، نشان دهنده اهمیت چوب در معماری و زندگی مردم این سرزمین در طول تاریخ نیز می باشد و فرصتی بی نظیر برای کشف این بعد کمتر شناخته شده از هنر ایرانی فراهم می آورد. این بخش می تواند تجربه ای کاملاً جدید و متمایز را برای بازدیدکنندگان رقم بزند.

دیگر ابعاد تکیه بیگلربیگی و اطراف آن

تکیه بیگلربیگی، فراتر از مجموعه ساختمان ها و موزه هایش، با تاریخچه و جزئیات معماری خود، بخشی جدایی ناپذیر از هویت فرهنگی و تاریخی کرمانشاه است. برای درک کامل این بنا، لازم است به ابعاد دیگر آن نیز توجه کنیم.

حمام بیگلربیگی

در کنار تکیه، حمام بیگلربیگی نیز داستانی برای گفتن دارد. این حمام که زمانی بخشی از مجموعه وسیع بیگلربیگی بوده، تا سال های میانی دهه ۱۳۹۰ مالکیت خصوصی داشت، اما پس از آن به تملک اداره میراث فرهنگی استان کرمانشاه درآمد. اقداماتی برای مرمت اضطراری آن، از جمله دفع رطوبت، رنگ آمیزی، اندودکاری و تعویض تیر چوب های فرسوده، آغاز شده است. مشاهده این حمام مرمت شده، به بازدیدکنندگان اجازه می دهد تا تصویری کامل تر از سبک زندگی و امکانات رفاهی خانواده بیگلربیگی در گذشته به دست آورند و به اهمیت نگهداری از این آثار پی ببرند.

مساحت اولیه و بخش های واگذار شده

گذشته تکیه بیگلربیگی وسیع تر از آن چیزی است که امروز می بینیم. این تکیه در گذشته مساحتی بالغ بر ۴۰۰۰ متر مربع داشت و فضاهای متعددی در چپ و راست در ورودی آن قرار گرفته بود. از بناهای سمت چپ برای پذیرایی از مهمانان غریبه و از فضاهای سمت راست مخصوص نگهداری احشام و دام استفاده می شد. حتی در اصلی نیز تنها برای مهمانان درجه یک باز می شده است. اما امروزه به دلیل واگذاری بخش هایی از بنا، از جمله مهمان خانه و محل نگهداری چارپایان، مساحت تکیه به حدود ۲۰۰۰ متر مربع کاهش یافته است. این کاهش مساحت، یادآور تغییرات تاریخی و شهری است که بر روی بناهای قدیمی تأثیر گذاشته اند و اهمیت حفظ آنچه باقی مانده را بیشتر می کند.

ثبت ملی تکیه و عَلَم آن

تکیه بیگلربیگی به دلیل اهمیت تاریخی و معماری اش، در تاریخ ۱۹ آذر ۱۳۷۵ با شماره ۱۷۹۷ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. این ثبت ملی، نشان دهنده ارزش بالای این بنا در میراث فرهنگی کشور است و مسئولیت حفظ و نگهداری آن را بیشتر می کند. علاوه بر خود بنا، حتی عَلَم تکیه بیگلربیگی که در مراسم عزاداری محرم مورد استفاده قرار می گیرد و قدمت آن به دوران قاجار می رسد، نیز در روز ۱۳ اسفند ۱۴۰۲ در فهرست میراث ملی ایران به ثبت رسید. این اقدام، اهمیت فرهنگی و مذهبی این تکیه و اجزای آن را در سطح ملی به رسمیت می شناسد و بر غنای تاریخی و معنوی آن می افزاید.

معماری بنا: تلفیق سبک های زندیه و قاجار

معماری تکیه بیگلربیگی نمونه ای برجسته از تلفیق هنری و سبک های معماری دوران زندیه و قاجار است. نوع معماری این تکیه مربوط به دوره قاجار و به شکل هلالی است که در آن دوران بسیار رایج بوده است. نکته جالب توجه این است که در ضلع غربی بنا، از نوع معماری زندیه استفاده شده که به شکل هشتی است. این تلفیق سبک ها، نشان دهنده تداوم هنری و خلاقیت معماران در دوران های مختلف است و به بنا جلوه ای منحصر به فرد می بخشد. این بخش از تکیه در گذشته محل دارالحکومه عبدالله خان و نیز محل زندگی برادران و پسرهای وی بوده است، که نشان از اهمیت سیاسی و اجتماعی آن در دوران خود دارد.

جاذبه های نزدیک: تکمیل برنامه بازدید

برای تکمیل تجربه سفرتان به کرمانشاه و بهره برداری حداکثری از زمان، می توانید از جاذبه های نزدیک تکیه بیگلربیگی نیز دیدن کنید. این تکیه در منطقه ای قرار گرفته است که چندین اثر تاریخی و فرهنگی دیگر نیز در نزدیکی آن واقع شده اند. تاریکه بازار، با معماری سنتی و حال و هوای قدیمی خود، فرصتی برای قدم زدن در بازاری تاریخی و آشنایی با صنایع دستی محلی است. مسجد شافعی، با معماری چشم نواز و فضای معنوی اش، نیز از دیگر نقاط دیدنی نزدیک است که می توان به آن سر زد. همچنین، تکیه معاون الملک، یکی دیگر از تکیه های باشکوه کرمانشاه که به آینه کاری ها و کاشی کاری های زیبایش شهرت دارد، در فاصله کمی از تکیه بیگلربیگی قرار گرفته و بازدید از آن، برنامه سفر شما را غنی تر خواهد کرد. این نزدیکی جاذبه ها به یکدیگر، امکان برنامه ریزی یک روز کامل و پربار را در شهر کرمانشاه فراهم می آورد.

نتیجه گیری

سفر به تکیه بیگلربیگی کرمانشاه، بیش از آنکه یک بازدید ساده از یک بنای تاریخی باشد، دعوتی است به سفری در زمان؛ تجربه ای غنی و چندوجهی که هنر، تاریخ، و علم را در هم می آمیزد. از آینه کاری های درخشان حسینیه و شکوه شاه نشین گرفته تا آرامش حوض خانه در زیرزمین و روایت های بی پایان موزه های خط و کتابت، پارینه سنگی زاگرس و موزه نوپای چوب، هر بخش از این مجموعه، داستان خاص خود را بازگو می کند.

این بنای باشکوه، که روزگاری قلب زندگی اجتماعی، مذهبی، و سیاسی خاندان بیگلربیگی بود، امروز به عنوان یکی از مهم ترین بناهای تاریخی کرمانشاه، با آغوش باز میزبان علاقه مندان به فرهنگ و تمدن ایران زمین است. بازدید از این اثر ملی، به شما فرصتی می دهد تا از نزدیک با ظرافت های معماری قاجار و زندیه آشنا شوید، رد پای نیاکان را در ابزارهای سنگی موزه پارینه سنگی دنبال کنید، و زیبایی خط و هنر چوب را در موزه های تخصصی آن تحسین نمایید. تکیه بیگلربیگی، نه تنها یادآور گذشته است، بلکه پلی است میان دیروز و امروز، که همچنان الهام بخش است و تجربه ای فراموش نشدنی را برای هر بازدیدکننده ای رقم می زند. پس، برنامه ریزی کنید و خود را به این ضیافت هنری و تاریخی دعوت کنید تا از نزدیک این گنجینه ارزشمند را کشف و لمس نمایید.