خلاصه کتاب موعود فطرت: پژوهشی در فطری بودن انتظار ( نویسنده عباسعلی پرچی زاده )

کتاب موعود فطرت: پژوهشی در فطری بودن انتظار، اثر عباسعلی پرچی زاده، اندیشه مهدویت و انتظار آمدن یک منجی را موضوعی فطری و طبیعی می داند که ریشه های عمیقی در سرشت انسان دارد.

این اثر ارزشمند، خواننده را به سفری فکری می برد تا با نگاهی تازه به یکی از محوری ترین مفاهیم اعتقادی، یعنی انتظار منجی، بنگرد. نویسنده در این پژوهش عمیق، فراتر از باورهای دینی، به دنبال ریشه های درونی و نهادی این گرایش در وجود انسان است. این کتاب، نه تنها به تقویت بنیان های فکری علاقه مندان به مباحث مهدویت کمک می کند، بلکه دریچه ای نو به سوی فهم ابعاد روانشناختی و فلسفی انتظار می گشاید. همراه شدن با استدلال های پرچی زاده، تجربه ای روشنگرانه برای درک چراییِ گرایش جهانی بشر به منجی گرایی است.

چرا فطرت؟ نگاهی به پیش فرض های بنیادین کتاب

مقدمه ای که نویسنده برای سفر فکری خود برمی گزیند، بر پایه ی این پیش فرض استوار است که اندیشه مهدویت و انتظار، موضوعی ذاتی و طبیعی برای انسان محسوب می شود. این گرایش عمیق، نه صرفاً یک آموزه بیرونی یا تلقینی اجتماعی، بلکه خاستگاهی درونی دارد که با ذات و سرشت انسان پیوند خورده است. برای درک عمیق استدلال های مطرح شده در کتاب، ضرورت واکاوی مفهوم فطرت و تمایز آن با مفاهیمی چون غریزه و عادت از اهمیت بالایی برخوردار است.

این کتاب با رویکردی نوآورانه، جایگاه ویژه ای در میان آثار مهدوی پیدا می کند. در حالی که بسیاری از کتب به ابعاد تاریخی، روایی و کلامی انتظار می پردازند، کتاب موعود فطرت تمرکز خود را بر مبنای وجودی و سرشتی این مفهوم قرار می دهد. این نگرش، به خواننده اجازه می دهد تا انتظار را نه فقط به عنوان یک وظیفه شرعی، بلکه به مثابه یک نیاز درونی و پاسخ به عمیق ترین نداهای وجودی خود درک کند. با این رویکرد، درمی یابیم که میل به رهایی، عدالت و کمال، نه فقط یک آرزوی بشری، بلکه بخشی جدایی ناپذیر از طراحی الهی در آفرینش انسان است.

چیستی فطرت: سنگ بنای اندیشه پرچی زاده

تعریف جامع فطرت و شاخصه های آن

در آغاز این پژوهش، نویسنده تعریفی دقیق از «فطرت» را ارائه می دهد که آن را از مفاهیم مشابه مانند «غریزه» متمایز می سازد. از دیدگاه او، فطرت به معنای ویژگی های سرشتی و آفرینشی انسان است که جنبه ی ثبات، کلیت و عدم تعارض دارد؛ به این معنی که این ویژگی ها در تمام انسان ها، فارغ از زمان، مکان و فرهنگ، وجود دارند و دستخوش تغییر و تحول اساسی نمی شوند. این در حالی است که غریزه بیشتر به نیازهای زیستی و مشترک با حیوانات اشاره دارد و پاسخ به آن جنین محدود و ثابت است، اما فطرت دامنه ی گسترده تری داشته و با جنبه های متعالی تر وجود انسان سروکار دارد.

شاخصه های امور فطری شامل ثبات و پایداری در طول تاریخ، کلیت در میان تمامی افراد بشر و عدم تعارض با ذات و ساختار وجودی انسان است. هر چیزی که این ویژگی ها را داشته باشد، از نظر پرچی زاده، می تواند به عنوان یک امر فطری تلقی شود. این معیارها به ما کمک می کنند تا ریشه های انتظار منجی را در ژرفای وجود انسان جستجو کنیم و آن را به عنوان یک نیاز اصیل و همیشگی بشریت بشناسیم.

واژه شناسی: فطره، صبغه و حنیف

نویسنده برای تحکیم مبانی نظری خود، به بررسی واژگانی چون «فطره»، «صبغه» و «حنیف» در متون دینی، به ویژه قرآن و حدیث، می پردازد. «فطره» در قرآن به معنای آفرینش نخستین و سرشت اصیل و پاک انسان است که خداوند انسان را بر آن آفریده است. این واژه بر آن ماهیت اولیه و دست نخورده تاکید دارد که انسان را مستعد پذیرش حقایق الهی می کند.

واژه ی «صبغه» نیز به رنگ الهی یا قالب خدایی اشاره دارد که انسان با آن سرشته شده است. این صبغه، همان ماهیت توحیدی و گرایش به سوی حقیقت است که در عمق وجود هر فردی نهفته است. در نهایت، «حنیف» به معنای گرایش به حق و دوری از باطل، و استقامت بر دین توحیدی است که نمایانگر جهت گیری صحیح و فطری انسان به سوی خداوند و ارزش های الهی است. این واژه ها همگی بر یک معنای محوری مشترک تاکید دارند: انسان به طور فطری به سوی حق، عدالت و کمال گرایش دارد، و این گرایش زمینه ساز پذیرش مفهوم انتظار منجی است.

فطریات انسان: شناخت ها و خواست ها

پرچی زاده فطریات انسان را به دو حوزه کلی تقسیم می کند: فطریات در ناحیه شناخت ها و فطریات در ناحیه خواست ها (امیال و گرایش ها). در حوزه شناخت ها، او به علم حضوری و حصولی اشاره می کند. علم حضوری، معرفتی بی واسطه است که انسان به صورت مستقیم و بدون نیاز به واسطه ای، آن را درک می کند؛ مانند علم انسان به وجود خود یا به خداوند در لحظات اضطرار. این گونه شناخت ها، بنیان درک حقایق متعالی را فراهم می کنند.

در حوزه خواست ها، نویسنده به امیال و گرایش های عمیقی اشاره می کند که انسان به طور ذاتی به آن ها متمایل است. این خواست ها شامل میل به حقیقت، عدالت، کمال، خیر، زیبایی، و پرستش می شود. این امیال فطری، موتور محرکه ی انسان در مسیر زندگی هستند و او را به سوی اهداف متعالی سوق می دهند. درک این دو حوزه از فطریات، نقش اساسی در فهم چرایی فطری بودن انتظار ایفا می کند، زیرا انتظار منجی، پاسخ و تجلی بخش این شناخت ها و خواست های عمیق وجودی انسان است.

جهت یابی امیال فطری: ریشه های انتظار در وجود انسان

در این بخش از کتاب، خواننده با تبیین دقیق امیال فطری و چگونگی جهت گیری آن ها به سوی مفهوم انتظار آشنا می شود. این امیال نه تنها نیازهای درونی انسان را آشکار می سازند، بلکه نشان می دهند چگونه آرمان ظهور منجی، به این خواسته های عمیق پاسخ می دهد.

حقیقت جویی و خداجویی

یکی از بنیادین ترین امیال فطری انسان، میل به حقیقت جویی است. انسان به طور ذاتی به دنبال کشف ماهیت اشیاء، فهم چرایی هستی و یافتن معنای زندگی است. این میل شهودی به حقیقت مطلق، او را ناگزیر به سوی سرچشمه ی همه ی حقایق، یعنی خداوند، سوق می دهد. خداجویی نیز تجلی دیگری از همین حقیقت جویی است که در عمق وجود انسان ریشه دارد. انسان فطرتاً میل به پرستش و ارتباط با یک قدرت متعال را در خود می یابد. زمانی که این میل به حقیقت مطلق و خداجویی با نقایص و کاستی های جهان پیرامون مواجه می شود، چشم به راهی می ماند که بتواند به کمال حقیقی و تجلی کامل حق دست یابد. این نقطه، همان پیوندگاه فطرت حقیقت جوی انسان با انتظار منجی است که نماد و محقق کننده ی حقیقت مطلق در زمین خواهد بود.

عدالت طلبی و ظلم ستیزی

میل به عدالت و تنفر از ظلم، از عمیق ترین و پایدارترین امیال فطری انسان است که در وجود هر فردی ریشه دوانده است. انسان حتی اگر خود در مقام عمل مرتکب ظلمی شود، به حسب فطرت خود، از مشاهده ی بی عدالتی و ستم دیگران آزرده می شود. این میل فطری به عدالت، ریشه ای جهانی دارد و در فلسفه ی بسیاری از تمدن ها و اندیشمندان غربی نیز بازتاب یافته است. نویسنده با اشاره به دیدگاه فیلسوفانی چون افلاطون و ارسطو، که عدالت را بنیان جامعه ی آرمانی می دانستند، این بُعد فطری را بیشتر تبیین می کند.

همه ی افراد، فطرتاً، طالب وضع مطلوب، یعنی پیروزی حق بر باطل، خیر بر شر، عدل بر ظلم، فضائل بر رذائل، عقل بر جهل و نیکی بر بدی هستند تا آن جا که حتی انسان هایی که در مقام عمل، خود ظالم هستند، به حَسب فطرت انسانی، از مشاهده ی ظلم و ستم دیگران به خشم می آیند و گاهی حتی تاب تحمل مشاهده ی ضرب و جرح یک انسان ناتوان یا یک کودک، توسط فردی بالغ را ندارند.

این میل عمیق به عدالت، انسان را به سوی آرمان حکومت جهانی عدل مهدوی سوق می دهد؛ حکومتی که قرار است ریشه های ظلم را برکند و عدالت حقیقی را در تمام ابعاد زندگی بشری محقق سازد. انتظار چنین حکومتی، در واقع پاسخ به همین ندای فطری است که در جستجوی جهانی بدون ظلم و ستم است.

کمال طلبی و گرایش به خیر

انسان فطرتاً به سوی کمال مطلق گرایش دارد و از نقص و کاستی گریزان است. این کمال طلبی، محرکی قوی در مسیر پیشرفت و تعالی انسان به شمار می رود. هر فردی در عمق وجود خود می خواهد بهترین باشد، بهترین ها را داشته باشد و به والاترین درجات برسد. این میل به کمال، به طور ناخودآگاه، او را به سوی منجی ای سوق می دهد که مظهر کمالات الهی و انسانی است.

گرایش به خیر و فضیلت نیز از دیگر ابعاد این کمال طلبی است. انسان فطرتاً نیکی ها را دوست دارد و به فضایل اخلاقی تمایل دارد. با مشاهده ی نقایص و پلیدی ها در جهان، این میل به خیر تشدید شده و او را به آرزوی جهانی پر از نیکی و فضیلت می رساند. ظهور منجی، تجلی کامل این آرمان کمال طلبی و خیرخواهی است که قرار است جهانی مملو از خوبی ها و عاری از هرگونه نقص را بنا نهد.

سایر امیال فطری

علاوه بر موارد فوق، پرچی زاده به سایر گرایش های فطری نیز اشاره می کند که هر یک به نوعی در شکل گیری مفهوم انتظار نقش دارند. گرایش هایی مانند قدرت طلبی (که اگر به درستی جهت یابد، به سوی قدرت الهی و حاکمیت صالحان می رود)، عشق و زیبایی دوستی (که انسان را به سوی معشوق و زیبایی مطلق سوق می دهد)، خلاقیت و ابداع (که میل به آفرینش و نوآوری را در انسان برمی انگیزد) و دین خواهی (که نیازی ذاتی برای ارتباط با ماوراءالطبیعه است)، همگی ابعادی از وجود انسان هستند که به نحو غیراختیاری به سوی کمال و آرمان نهایی بشریت متمایل می شوند. این گرایش های چندوجهی در کنار هم، تصویری جامع از فطرت انسان ارائه می دهند که چگونه همه ی آن ها در نهایت به سوی یک نقطه کانونی، یعنی انتظار ظهور منجی و تحقق آرمان های انسانی در یک تمدن الهی، جهت گیری می کنند.

موانع معرفت فطری: حجاب های درک انتظار اصیل

گرچه انتظار منجی ریشه ای عمیق در فطرت انسان دارد، اما عوامل متعددی می توانند مانع از درک صحیح و عمل به اقتضائات این معرفت فطری شوند. در این بخش از کتاب، به بررسی این حجاب ها و موانع پرداخته می شود.

عوامل غفلت از فطرت

انسان به واسطه زندگی در دنیای مادی و مواجهه با تعلقات و خواسته های روزمره، ممکن است از ندای درونی فطرت خود غافل شود. این غفلت، نه تنها از درک عمیق انتظار می کاهد، بلکه می تواند او را از مسیر اصلی کمال منحرف سازد. عوامل مختلفی در این غفلت نقش دارند که برخی درونی و برخی بیرونی هستند. توجه بیش از حد به لذایذ زودگذر، نسیان و فراموشی حقیقت وجودی خود، و گرفتار شدن در دام تعلقات دنیوی، همگی می توانند حجابی بر روی آینه ی فطرت ایجاد کنند.

موانع قرآنی

قرآن کریم به صراحت به موانعی اشاره می کند که بر سر راه معرفت فطری قرار می گیرند. از جمله این موانع می توان به «نسیان» یا فراموشی عهد الهی اشاره کرد که انسان در عالم ذر با خداوند بسته است. این نسیان می تواند باعث شود انسان از یاد ببرد که به سوی چه هدفی در حرکت است و چه مسئولیت هایی بر عهده دارد. «توجه به اسباب مادی» و غرق شدن در علل و عوامل دنیوی نیز مانع دیگری است که انسان را از توجه به قدرت مطلق الهی و حکمت پشت پرده هستی باز می دارد.

«رفاه زدگی و آسایش بیش از حد» نیز می تواند باعث شود که انسان از نیازهای عمیق تر روحی و معنوی خود غافل شود و تنها به دنبال تأمین نیازهای جسمانی و مادی باشد. در نهایت، «دوستی با شیطان» و پیروی از وسوسه های او، از مهم ترین موانع قرآنی است که انسان را از مسیر فطری و توحیدی خود منحرف می سازد و او را به سوی کفر و گناه سوق می دهد.

نظریه استاد مطهری

شهید مرتضی مطهری، اندیشمند بزرگ اسلامی، نیز در آثار خود به موانع معرفت فطری پرداخته است. او معتقد بود که روح انسان ممکن است در عالَم مادی غوطه ور شود و این غرق شدن، باعث می شود که انسان از مشاهده حقایق متعالی و درک ندای فطرت خود باز بماند. از دیدگاه مطهری، توجه بیش از حد به جنبه های مادی زندگی و فراموشی ابعاد معنوی، به تدریج انسان را از اصالت وجودی خود دور می کند.

این دیدگاه تأکیدی است بر این نکته که اگرچه فطرت در وجود انسان نهادینه شده، اما مراقبت و توجه مداوم برای بیداری و فعال نگه داشتن آن ضروری است. بیگانگی از خود و از یاد بردن هدف اصلی آفرینش، نتیجه ی غوطه ور شدن روح در مادیات است که مانع بزرگی برای درک و عمل به انتظار اصیل منجی به شمار می رود.

ادله ده گانه فطری بودن انتظار: چکیده استدلالات محوری کتاب

عباسعلی پرچی زاده در کتاب «موعود فطرت» با ارائه ده دلیل محکم، نظریه فطری بودن انتظار منجی را تبیین و اثبات می کند. این ادله، ابعاد مختلف وجودی انسان و پدیده های اجتماعی و تاریخی را در بر می گیرند و همگی به یک نقطه واحد ختم می شوند: انتظار منجی، ندایی از عمق فطرت بشر است.

دلیل اول: دینی بودن انتظار

یکی از اولین و قوی ترین استدلال ها برای فطری بودن انتظار، ریشه داشتن آن در آموزه های دینی است. انتظار منجی، به ویژه در اسلام، نه یک آموزه فرعی، بلکه یکی از اصول اساسی و محوری اعتقادات به شمار می رود. قرآن کریم و احادیث نبوی و ائمه اطهار (ع)، به وضوح بر وجود منجی، ظهور او و لزوم انتظار برای فرج تأکید دارند. این تاکیدات متواتر، نشان می دهد که انتظار صرفاً یک مفهوم تاریخی یا فرهنگی نیست، بلکه ریشه در وحی الهی دارد که خود بیانگر حقایق فطری است. دینی بودن انتظار، تأییدی بر فطری بودن آن است؛ چرا که دین الهی، برنامه ای برای هدایت فطرت انسان است.

دلیل دوم: خوش بینی به آینده بشر و عدم یأس

فطرت انسان به طور ذاتی به خیر، امید و کمال گرایش دارد. یأس و ناامیدی از آینده، با سرشت کمال جوی انسان در تضاد است. انتظار منجی، تجلی این خوش بینی فطری به آینده ی بشر است. انسان فطرتاً نمی تواند تصور کند که شر و فساد تا ابد بر جهان حاکم باشد. او به طور ناخودآگاه، به سوی آینده ای روشن تر که در آن عدالت و خیر حاکم است، میل می کند. این خوش بینی ریشه دار، به او اجازه می دهد که در سخت ترین شرایط نیز امید خود را از دست ندهد و به آمدن مصلحی جهانی باور داشته باشد. این باور، خود نشانه ای از فطری بودن انتظار است.

دلیل سوم: قانون انتظار عمومی (منجی گرایی جهانی)

یکی از compelling ترین دلایل فطری بودن انتظار، وجود پدیده ی منجی گرایی در میان تمامی تمدن ها، اقوام و ادیان مختلف جهان است. این موضوع نشان می دهد که اعتقاد به ظهور یک نجات دهنده، خاص یک دین یا فرهنگ نیست، بلکه پدیده ای جهان شمول و فراگیر است. از چینی ها و مصریان باستان گرفته تا قبایل سرخ پوست آمریکایی، و از ایرانیان زرتشتی تا هندی ها و مکزیکی ها، همگی به نوعی به ظهور یک منجی باور داشته اند.

نویسنده با ارائه ی مثال های متعدد، این ادعا را به خوبی مستند می کند. برای مثال، نقل می شود که قبایل سرخ پوست معتقد بودند روزی «گرد» سرخ پوستان ظهور خواهد کرد و ایرانیان باستان به بیداری «گرزاسپه» و اصلاح جهان باور داشتند. این گستردگی باور به منجی، شاهدی روشن بر این است که این گرایش، ریشه ای عمیق تر از فرهنگ و جغرافیا دارد و از اعماق فطرت انسان سرچشمه می گیرد.

دلیل چهارم: ثبات و عدم دگردیسی ارزشی

ارزش هایی مانند عدالت، آزادی، صلح و خیر، ارزش هایی ثابت و پایدار در طول تاریخ بشریت بوده اند که هیچ گاه معنای خود را از دست نداده اند و جای خود را به ضد ارزش ها نداده اند. این ارزش ها، که مطلوب فطرت انسانی هستند، همواره مورد ستایش قرار گرفته و تمایل به تحقق آن ها در وجود انسان ها وجود داشته است. انتظار منجی نیز در حقیقت، انتظار برای تحقق کامل همین ارزش های ثابت و تغییرناپذیر الهی است. اگر این انتظار فطری نبود، با تغییرات فرهنگی و تاریخی، معنا و جایگاه آن نیز دستخوش دگردیسی می شد، در حالی که شاهدیم این انتظار همواره با همین ارزش های بنیادی پیوند خورده است.

دلیل پنجم: حرکت تکاملی تاریخ بشر (فلسفه تاریخ و معناداری آن)

تاریخ بشر، حرکتی هدفمند و رو به کمال دارد. این حرکت تکاملی، که از منظر قرآن و فلاسفه اسلامی چون شهید مطهری و علامه طباطبایی نیز مورد تأیید قرار گرفته است، به سوی یک نقطه اوج و تحقق نهایی هدایت می شود. انتظار منجی، در واقع، انتظار برای به ثمر نشستن این حرکت تکاملی و رسیدن به «حکومت واحد جهانی» است که در روایات اسلامی نیز به آن اشاره شده است. اگر تاریخ بشر صرفاً مجموعه ای از حوادث بی هدف بود، انتظار برای یک آینده ی آرمانی معنایی نداشت. اما فطرت انسان، معنا و هدفمندی را در حرکت تاریخ می جوید و این جستجو، او را به سوی انتظار منجی سوق می دهد که قرار است این تکامل را به اوج خود برساند.

دلیل ششم: احیای عهد فطرت انسان

از دیدگاه اسلامی، انسان پیش از ورود به این دنیا، عهدی با خداوند بسته است که همان میثاق فطرت یا عهد الست است. این عهد شامل اقرار به توحید، اعتراف به بندگی و پذیرش ولایت معصومان (ع) است که رکن توحید به شمار می رود. انتظار منجی، در حقیقت، انتظار برای «احیای این عهد فطرت» و تجدید پیمان جمعی بشریت با حجت خداست. با ظهور منجی، آن پیمان اولیه ی الهی که در عمق وجود انسان نهفته است، به صورت کامل و آشکار تجلی می یابد و جامعه بشری به سوی تحقق کامل بندگی و ولایت الهی پیش می رود. ضرورت تجدید عهد در ادعیه، زیارات و روایات نیز به این نکته اشاره دارد که این میثاق باید همواره در یاد و خاطر انسان ها زنده بماند.

دلیل هفتم: توجه قلبی به منجی در حالت اضطرار عمومی

یکی از تجلیات بارز فطری بودن انتظار، توجه قلبی و ناخودآگاه انسان ها به یک نیروی نجات بخش در زمان اضطرار و گرفتاری های عمومی است. در شرایط بحرانی، زمانی که انسان از همه اسباب مادی ناامید می شود، به طور غریزی و فطری به سوی یک منجی و قدرت مطلق پناه می برد. این پدیده نه تنها در سطح فردی، بلکه در سطح جوامع بشری نیز قابل مشاهده است، به طوری که در دوران های تاریک و پر از ستم، انسان ها به طور عمومی آرزوی ظهور یک منجی را در دل می پرورانند. این «اضطرار عمومی جامعه بشری»، خود شاهدی بر فطری بودن انتظار است و نشان می دهد که این گرایش در عمق وجود انسان ها نهادینه شده و در شرایط سخت خود را آشکار می سازد.

دلیل هشتم: قسری نبودن انتظار

انتظار منجی، یک عمل از روی «انتخاب» و «میل درونی» است، نه از روی اجبار یا اکراه. اگر انتظار یک امر قسری و تحمیلی بود، هرگز نمی توانست به این گستردگی و پایداری در میان انسان ها وجود داشته باشد. میل به آزادی و انتخاب، خود بخشی از فطرت انسان است و انتظاری که با این میل فطری در تضاد باشد، نمی تواند ریشه دار و پایدار باشد. انتظار فرج، از آنجایی که ناشی از امید، آرزو و انتخاب آگاهانه برای آینده ای بهتر است، نشان دهنده یک گرایش فطری و آزادانه است که از سرشت انسان برمی خیزد و نهادینه شدن آن در وجود بشر، دلیلی بر فطری بودن آن است.

دلیل نهم: انتظار فرج، انتظار تمدنی مبتنی بر فطرت (تمدن مهدوی)

انتظار فرج، تنها انتظار برای ظهور یک فرد نیست، بلکه انتظار برای تحقق یک «تمدن» کامل و آرمانی است که بر مبنای فطرت و نیازهای اصیل انسانی بنا شده است. این تمدن مهدوی، با ویژگی هایی چون عدالت فراگیر، صلح جهانی، رشد عقلانیت، و شکوفایی استعدادهای انسانی، پاسخی جامع به تمامی امیال و خواسته های فطری بشر است. تفاوت گرایش فطری با غریزی در این است که غریزه به نیازهای محدود و حیوانی پاسخ می دهد، اما فطرت به دنبال کمال و تعالی است. تمدن مهدوی، یک «تمدن تعالی بخش» است که هدف آن شکوفایی کامل پتانسیل های انسانی و الهی است.

در این تمدن، جایگاه انسان نسبت به طبیعت، تعامل لطیف و مسئولانه خواهد بود، و نه تخریب گرانه. نفس اماره، که عامل اصلی تخریب طبیعت و جامعه است، کنترل می شود. این تمدن، ایده آل هایی را محقق می کند که بشر همواره آرزوی آن را داشته و از این رو، انتظار برای چنین تمدنی، ریشه در عمق فطرت کمال جوی انسان دارد.

دلیل دهم: امام محور کمال و بندگی و خلیفه الله، معشوق عالمیان

دلیل پایانی، بر جایگاه محوری امام زمان (عج) به عنوان «محور کمال و بندگی» و «خلیفه الله» تأکید دارد. انسان به طور فطری به سوی یک کمال مطلق و یک محبوب بی نهایت گرایش دارد. امام معصوم، تجلی کامل کمالات الهی و نماد بندگی راستین است. او خلیفه خداوند بر روی زمین و معشوق حقیقی عالمیان است که قلب های مشتاق را به سوی خود جذب می کند.

این میل فطری به سوی یک وجود کامل و محبوب، انسان را به سوی انتظار امامی سوق می دهد که می تواند او را به کمال نهایی برساند. ظهور منجی، تجلی این عشق فطری به کمال و بندگی است و پاسخی به این نیاز درونی انسان برای داشتن یک رهبر الهی و کامل است که بتواند او را در مسیر هدایت و رستگاری یاری رساند. این ارتباط عمیق و عاشقانه با امام، نشانه ی دیگری از فطری بودن انتظار است.

نوآوری ها و جایگاه کتاب در گفتمان مهدویت

کتاب «موعود فطرت» عباسعلی پرچی زاده، با رویکردی نوین و تحلیلی، توانسته است جایگاهی ممتاز در میان آثار مهدوی به دست آورد. نوآوری اصلی این کتاب در تمرکز بر مبنای «فطری بودن انتظار» است. در حالی که بسیاری از پژوهش ها به ابعاد تاریخی، روایی، یا کلامی مهدویت می پردازند، پرچی زاده با نگاهی فلسفی-روانشناختی، ریشه های انتظار را در عمق وجود انسان و سرشت آفرینش او جستجو می کند. این زاویه دید، به خواننده کمک می کند تا انتظار را نه فقط یک آموزه دینی، بلکه یک نیاز اساسی و همیشگی بشریت درک کند.

این اثر به خوبی تبیین می کند که چگونه امیال و گرایش های فطری انسان از قبیل عدالت طلبی، کمال خواهی، حقیقت جویی و خداجویی، همگی به طور ناگزیر به سوی انتظار یک منجی و تحقق یک تمدن آرمانی مهدوی جهت گیری می کنند. این تحلیل جامع، به مباحث مهدویت عمق بیشتری می بخشد و آن را از سطح صرفاً اعتقادی به سطح وجودی و فلسفی ارتقاء می دهد. این رویکرد تحلیلی، خواننده را به تفکر بیشتر در باب ماهیت انسان و آرمان های او دعوت می کند.

همچنین، کتاب «موعود فطرت» با بررسی موانع معرفت فطری، به ابعاد روانشناختی و اجتماعی غفلت از این ندای درونی می پردازد و راهکارهایی برای بیداری فطرت ارائه می دهد. این جنبه از کتاب، آن را از یک اثر نظری صرف فراتر برده و به یک راهنمای عملی برای خودشناسی و بیداری معنوی تبدیل می کند.

در کنار نقاط قوت، ممکن است برخی پرسش ها پیرامون دیدگاه های مطرح شده در کتاب نیز ایجاد شود. برای مثال، نحوه تفکیک دقیق بین فطرت و غریزه در برخی مصادیق، یا چگونگی تحلیل تجربی ابعاد فطری در جوامع مختلف، می تواند موضوع بحث و بررسی های بیشتر باشد. با این حال، رویکرد تحلیلی و مستند نویسنده، به این کتاب اعتبار علمی قابل توجهی می بخشد و آن را به اثری قابل تأمل برای پژوهشگران و علاقه مندان به مباحث مهدویت و کلام اسلامی تبدیل می کند.

نتیجه گیری: افق روشن انتظار فطری

کتاب موعود فطرت: پژوهشی در فطری بودن انتظار عباسعلی پرچی زاده، با یک بررسی جامع و عمیق، به خواننده نشان می دهد که انتظار منجی نه یک مفهوم سطحی یا صرفاً اعتقادی، بلکه ریشه ای محکم و استوار در ژرفای وجود انسان دارد. این سفر فکری، ما را به این درک می رساند که امیال فطری بشر، از حقیقت جویی و عدالت طلبی گرفته تا کمال خواهی و خداجویی، همگی به سمت یک مقصد واحد و آرمانی، یعنی ظهور منجی، جهت گیری می کنند.

پیام اصلی کتاب، تأکید بر این حقیقت است که مهدویت، پاسخی به ندای درونی و سرشت پاک انسانی است و از این رو، انتظار برای تحقق آن، نه تنها منطقی و معنادار، بلکه گریزناپذیر است. نویسنده با استدلال های ده گانه خود، به ما می آموزد که چگونه باور به یک آینده ی روشن و حاکمیت عدل الهی، بخش جدایی ناپذیری از هویت وجودی ماست.

این پژوهش ارزشمند، بر لزوم بازخوانی و تعمق در مفهوم فطرت برای درک عمیق تر و جامع تر انتظار تأکید می کند. درک فطری بودن انتظار، می تواند رویکرد ما را به زندگی فردی و اجتماعی دگرگون سازد و امید و پویایی بیشتری به ما ببخشد. از این رو، برای کسانی که به دنبال پژوهش و تعمق بیشتر در این مبحث حیاتی هستند، مطالعه نسخه کامل کتاب موعود فطرت به شدت توصیه می شود تا با بینش های عمیق تر و استدلال های کامل تر این اثر ارزشمند آشنا شوند و تجربه این سفر فکری را خود به طور کامل در آغوش بگیرند.