مواد 669 قانون مجازات اسلامی

ماده ۶۶۹ قانون مجازات اسلامی به تهدید اشخاص به قتل، ضررهای نفسی، شرفی، مالی یا افشای سر می پردازد و مجازات شلاق یا حبس را برای مرتکب در نظر می گیرد، این ماده نقش مهمی در حفظ امنیت روانی و حقوقی افراد در جامعه دارد.

امنیت روانی و جانی افراد از مهم ترین پایه های یک جامعه سالم و پویا به شمار می رود. قانون گذار همواره کوشیده است با تدوین قوانین کارآمد، از این حقوق اساسی شهروندان پاسداری کند. در این میان، جرم تهدید یکی از مصادیق بارز تعرض به امنیت روانی افراد است که می تواند پیامدهای ناگواری به دنبال داشته باشد. ماده ۶۶۹ قانون مجازات اسلامی (بخش تعزیرات)، به طور مشخص به این جرم و مجازات آن پرداخته و چارچوب حقوقی لازم برای مقابله با آن را فراهم آورده است. درک صحیح ابعاد این ماده، ارکان تشکیل دهنده جرم تهدید، مصادیق عملی آن و رویه های قضایی مرتبط، برای هر فردی، چه در جایگاه شاکی و چه متهم، ضروری است. آگاهی از این جوانب به افراد کمک می کند تا در مواجهه با موقعیت های تهدیدآمیز، حقوق خود را بشناسند و مسیر قانونی صحیح را در پیش گیرند.

۱. متن کامل ماده ۶۶۹ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)

ماده ۶۶۹ قانون مجازات اسلامی، در بخش تعزیرات و مجازات های بازدارنده، به صراحت به موضوع جرم تهدید پرداخته است. این ماده که در تاریخ ۱۳۹۹/۲/۲۳ اصلاحاتی را تجربه کرده، متن روشنی را برای تعریف این جرم و تعیین مجازات آن ارائه می دهد. آشنایی با متن دقیق قانون، گام نخست در درک هرچه بهتر ابعاد حقوقی آن است.

هرگاه کسی دیگری را به هر نحو تهدید به قتل یا ضررهای نفسی یا شرفی یا مالی و یا به افشاء سری نسبت به خود یا بستگان او نماید، اعم از این که به این و اسطه تقاضای و جه یا مال یا تقاضای انجام امر یا ترک فعلی را نموده یا ننموده باشد به مجازات شلاق تا (۷۴) ضَربه یا زندان از یک ماه تا یک سال محکوم خواهد شد.

این متن نشان می دهد که قانون گذار دایره وسیعی از انواع تهدید را مد نظر قرار داده و برای هر شکلی از آن، چه با قصد باج خواهی و چه بدون آن، مجازات تعیین کرده است. این گستردگی، حکایت از اهمیت این ماده در تامین امنیت و آرامش شهروندان دارد.

۲. تشریح جامع ارکان جرم تهدید بر اساس ماده ۶۶۹

برای تحقق هر جرمی در نظام حقوقی، باید ارکان سه گانه آن (قانونی، مادی و معنوی) به طور کامل محقق شود. جرم تهدید نیز از این قاعده مستثنی نیست و درک دقیق این ارکان برای تحلیل حقوقی پرونده ها و اثبات یا رد اتهام، حیاتی است. در ادامه، به تشریح هر یک از این ارکان می پردازیم.

۲.۱. رکن قانونی

رکن قانونی جرم تهدید به منبعی اشاره دارد که عمل مجرمانه را تعریف کرده و برای آن مجازات تعیین نموده است. در این خصوص، «ماده ۶۶۹ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)» به عنوان سند اصلی و قانونی شناخته می شود. این ماده به صراحت عملیات تهدید را جرم انگاری کرده و چارچوب لازم برای برخورد با آن را فراهم می آورد. بدون وجود این ماده، امکان پیگرد قانونی برای عمل تهدید میسر نبود.

۲.۲. رکن مادی

رکن مادی به مجموعه اقدامات و رفتارهایی گفته می شود که از نظر فیزیکی قابل مشاهده و اثبات هستند و به وقوع جرم منجر می شوند. در جرم تهدید، رکن مادی شامل چند جزء اصلی است که تحقق آن ها برای تشکیل جرم الزامی است.

الف) عمل مجرمانه (تهدید)

تهدید، صرفاً یک کلمه یا عبارت نیست، بلکه به هر عمل یا رفتاری گفته می شود که در آن فردی قصد دارد با ارعاب و ترساندن دیگری، او را به انجام یا ترک کاری وادار کند یا صرفاً به او اضطراب وارد آورد. شکل های تهدید می تواند بسیار متنوع باشد:

• شفاهی: بیان مستقیم و زبانی تهدید، مانند تو را خواهم کشت.
• کتبی: نگارش تهدید از طریق نامه، دست نوشته یا نقاشی های تهدیدآمیز.
• پیامکی و تلفنی: ارسال پیامک های حاوی تهدید به قتل یا هر تهدید به ضررهای نفسی، تهدید به ضررهای شرفی، تهدید به ضررهای مالی یا تهدید به افشای سر از طریق سیستم های مخابراتی.
• از طریق شبکه های اجتماعی: انتشار پیام ها، تصاویر یا ویدئوهای تهدیدآمیز در پلتفرم هایی مانند تلگرام، واتس اپ، اینستاگرام و غیره.
• با فعل: انجام حرکاتی که به معنای تهدید برداشت می شوند، مانند نشان دادن سلاح، ضربه زدن به دیوار با مشت یا هر حرکت فیزیکی که ترس و ارعاب ایجاد کند.

برای تاثیرگذاری تهدید، دو شرط مهم وجود دارد:

• لزوم رسیدن به مخاطب: تهدید باید به نحوی به اطلاع شخص مورد تهدید برسد. اگر تهدید انجام شود اما مخاطب از آن بی خبر بماند، جرم تحقق نمی یابد.
• قدرت ظاهری تهدیدکننده برای عملی کردن تهدید: اگرچه در رویه قضایی، شرط توانایی عملی کردن تهدید تا حدودی محل بحث است، اما غالب حقوقدانان و رویه قضایی بر این باورند که تهدیدکننده باید در ظاهر توانایی تحقق تهدید را داشته باشد. به عبارت دیگر، تهدید باید تا حدی جدی و باورپذیر باشد که در فرد مورد تهدید، ترس و دلهره ایجاد کند. تهدیدی که از اساس غیرممکن یا مضحک به نظر رسد، کمتر منجر به تحقق جرم می شود.
• لزوم معین و مشخص بودن موضوع تهدید: عبارات کلی و مبهم مانند حالت را جا می آورم یا به زودی چوبش را می خوری که مصداق مشخصی از ضرر را شامل نمی شود، معمولاً به عنوان جرم تهدید شناخته نمی شوند. تهدید باید ناظر به ضرری معین و قابل تشخیص باشد.

ب) موضوع تهدید (ضرر)

ماده ۶۶۹ قانون مجازات اسلامی انواع مشخصی از ضرر را برشمرده است که تهدید به آن ها جرم تهدید را محقق می سازد. این ضررها می توانند متوجه خود شخص یا بستگان او باشند:

1. قتل: تهدید به سلب حیات دیگری، خواه به صورت مستقیم یا غیرمستقیم. مثال: تو را خواهم کشت یا کاری می کنم که از زندگی ات سیر شوی و بمیری.
2. ضررهای نفسی: هرگونه صدمه جسمانی یا روحی که سلامت و آرامش فرد را به خطر اندازد. این شامل ایراد ضرب و جرح، حبس غیرقانونی، یا حتی ایجاد بیماری های روانی از طریق استرس شدید است. مثال: سرت را خواهم شکست یا آنقدر آزارت می دهم تا دیوانه شوی.
3. ضررهای شرفی: اقداماتی که به آبرو، حیثیت و اعتبار اجتماعی فرد لطمه وارد کند. افشای اسرار، هتک حیثیت، توهین عمومی، و پخش شایعات دروغین از مصادیق این نوع ضرر هستند. مثال: آبرویت را خواهم برد یا همه از کارهایت باخبر می شوند.
4. ضررهای مالی: هر نوع آسیبی که به دارایی و اموال فرد وارد آید. این شامل آتش زدن مال، سرقت، تخریب اموال، یا از بین بردن منافع مالی است. مثال: خانه ات را به آتش می کشم یا همه اموالت را بالا می کشم.
5. افشاء سرّ نسبت به خود یا بستگان او: افشای اطلاعات محرمانه یا خصوصی که می تواند منجر به ضررهای شرفی یا مالی برای شخص یا خویشاوندان او شود. مفهوم سر شامل هرگونه اطلاعاتی است که شخص تمایلی به افشای آن ندارد و افشای آن می تواند به وی آسیب برساند. بستگان نیز دایره وسیعی از خویشاوندان نسبی و سببی را در بر می گیرد که عرفاً و قانوناً به یکدیگر پیوند خورده اند. مثال: رازت را به همه می گویم یا اسناد مالی پدرت را رو می کنم.

ج) مخاطب تهدید

مخاطب تهدید، طبق نص ماده ۶۶۹، باید «دیگری» باشد. این عبارت به صورت معمول به اشخاص حقیقی اشاره دارد؛ یعنی انسان ها. با این حال، در برخی نظریات دکترین و با توجه به ماده ۵۸۸ قانون تجارت (که از اشخاص حقوقی در برخی جرایم حمایت می کند)، این بحث مطرح شده است که آیا تهدید اشخاص حقوقی نیز می تواند مشمول این ماده قرار گیرد؟ دیدگاه غالب آن است که ماده ۶۶۹ عمدتاً برای حمایت از اشخاص حقیقی است، اما در مواردی که تهدید علیه مدیران یا کارکنان یک شخص حقوقی به قصد ایراد ضرر به آن شخص حقوقی انجام شود و با مفاد سایر قوانین سازگار باشد، ممکن است بتوان آن را مشمول این ماده دانست.

د) عدم نیاز به تحصیل نتیجه

یکی از ویژگی های مهم جرم تهدید، این است که جرمی مطلق تلقی می شود. این بدان معناست که صرف انجام فعل تهدیدآمیز و رسیدن آن به مخاطب، بدون نیاز به آنکه تهدیدکننده به هدف خود برسد (مثلاً وجه یا مالی را تحصیل کند)، جرم محسوب می شود. همچنین نیازی نیست که در پی تهدید، ضرری که به آن تهدید شده، واقع شود. همین که فعل تهدید انجام گیرد و موجب ارعاب شود، جرم محقق است. این ویژگی تفاوت تهدید با سایر جرایمی مانند اخاذی را آشکار می سازد که در آن ها تحصیل نتیجه (مانند پول) شرط تحقق جرم است.

ه) عدم نیاز به تقاضا

ماده ۶۶۹ به صراحت بیان می دارد که «اعم از این که به این و اسطه تقاضای و جه یا مال یا تقاضای انجام امر یا ترک فعلی را نموده یا ننموده باشد». این قسمت از ماده تأکید می کند که خواه تهدید همراه با تقاضای مشخصی باشد (مثل درخواست پول، انجام یک کار یا ترک یک فعل) و خواه بدون هیچ تقاضایی، صرفاً برای ایجاد ترس و اضطراب انجام شده باشد، جرم تهدید محقق است. این نکته دامنه شمول این ماده را بسیار وسیع می کند و نشان دهنده اهمیت قانون گذار به حفظ امنیت روانی افراد فارغ از هرگونه باج خواهی است.

۲.۳. رکن معنوی (قصد مجرمانه)

رکن معنوی به حالت روانی و قصد درونی مرتکب اشاره دارد که او را به سمت ارتکاب جرم سوق می دهد. در جرم تهدید، رکن معنوی شامل موارد زیر است:

• سوءنیت عام (قصد انجام عمل تهدیدآمیز): برای تحقق جرم تهدید، لازم است که تهدیدکننده با علم و اراده، قصد انجام عمل تهدیدآمیز را داشته باشد. یعنی بداند که در حال انجام یک رفتار ترس آور است و آن را عامدانه انجام دهد.
• عدم نیاز به سوءنیت خاص (قصد تحقق نتیجه تهدید): برخلاف برخی جرایم، در جرم تهدید نیازی نیست که تهدیدکننده قصد واقعی برای تحقق آن ضرر (مثلاً قتل یا وارد آوردن آسیب مالی) را داشته باشد. همین که او با قصد ارعاب و ترساندن دیگری، عمل تهدید را انجام دهد، سوءنیت در جرم تهدید محقق شده است. به عبارت دیگر، مهم قصد ترساندن است، نه قصد واقعی برای به اجرا گذاشتن تهدید.
• لزوم علم و آگاهی تهدیدکننده به نامشروع و مجرمانه بودن عمل: فرد باید بداند که عملی که انجام می دهد، از نظر قانونی نادرست و جرم است. جهل به قانون رافع مسئولیت نیست، اما علم به ماهیت مجرمانه عمل برای قصد مجرمانه ضروری است.

۳. مصادیق و نمونه های عملی جرم تهدید

جرم تهدید، در دنیای امروز با پیشرفت فناوری و گسترش ارتباطات مجازی، ابعاد جدیدی یافته است. روش های ارتکاب این جرم بسیار متنوع است و شامل اشکال سنتی و نوین می شود. در ادامه به برخی از مصادیق تهدید و نمونه های عملی آن می پردازیم:

• تهدید از طریق پیامک، تلگرام، واتساپ و سایر پلتفرم های مجازی: امروزه بخش قابل توجهی از تهدیدها از طریق شبکه های اجتماعی و پیام رسان ها صورت می گیرد. ارسال پیام های متنی، صوتی، تصویری یا حتی ایموجی های تهدیدآمیز که حاوی کلمات و عباراتی نظیر «تهدید به قتل»، «تهدید به آبروریزی»، «تهدید به ضرب و جرح»، یا «تهدید به افشای سر» باشند، به وضوح مشمول ماده ۶۶۹ قرار می گیرند. تهدید پیامکی یا در تلگرام، به دلیل قابلیت ثبت و اثبات، از مستندات قوی در دادگاه محسوب می شود.
• تهدید با ضبط صدا یا تماس تلفنی: در بسیاری از موارد، فرد تهدیدکننده در تماس های تلفنی یا با ضبط پیام صوتی، اقدام به تهدید از طریق تلفن می کند. اگر این صدا توسط شاکی ضبط شود، مدرکی قوی برای اثبات جرم خواهد بود. حتی اگر ضبط هم صورت نگیرد، شهادت شهود یا بررسی پرینت مکالمات می تواند در اثبات وقوع تهدید موثر باشد.
• تهدید با زبان بدن یا ابزار: صرفاً کلامی بودن تهدید، شرط تحقق آن نیست. گاهی تهدید با حرکات فیزیکی یا نشان دادن ابزار صورت می گیرد. به عنوان مثال، نشان دادن چاقو، سلاح گرم (حتی اگر اسباب بازی باشد اما باعث ارعاب شود)، یا حرکات خشونت آمیز که قصد ترساندن را دارند، از مصادیق تهدید با فعل محسوب می شوند.

بررسی موارد خاص نیز در جرم تهدید حائز اهمیت است:

• آیا تهدید به افشای جرمی که خود مخاطب مرتکب شده، جرم است؟ خیر. بر اساس رویه قضایی و نظریات حقوقی، تهدید به افشای یک جرم واقعی که توسط خود شخص مورد تهدید صورت گرفته و جنبه نامشروع ندارد، معمولاً به عنوان جرم تهدید محسوب نمی شود. این عمل بیشتر در راستای اجرای قانون و برقراری عدالت تلقی می شود تا تهدید نامشروع. البته باید دقت کرد که این افشا با هدف اخاذی یا کسب منفعت غیرقانونی نباشد.
• آیا تهدید به خودکشی، مصداق این ماده است؟ خیر. ماده ۶۶۹ صراحتاً به تهدید دیگری اشاره دارد. تهدید به خودکشی توسط خود فرد، مشمول این ماده قرار نمی گیرد و بیشتر یک موضوع روانشناختی یا در موارد خاص مرتبط با مواد دیگر قانون مجازات (مانند تحریک به خودکشی) است.

۴. مجازات قانونی جرم تهدید بر اساس ماده ۶۶۹

مجازات مقرر برای جرم تهدید در ماده ۶۶۹ قانون مجازات اسلامی، شامل مجازات شلاق تهدید تا ۷۴ ضربه یا مجازات زندان تهدید از یک ماه تا یک سال است. این دامنه مجازات، به قاضی اختیار می دهد تا با توجه به شرایط پرونده، میزان مناسب مجازات را تعیین کند.

عوامل متعددی در تعیین میزان مجازات توسط قاضی مؤثر هستند:

• شخصیت مجرم: سوابق کیفری، وضعیت روانی و اجتماعی تهدیدکننده.
• سابقه: داشتن یا نداشتن سابقه قبلی در ارتکاب جرایم مشابه.
• شدت تهدید: میزان ارعاب و ترسی که تهدید ایجاد کرده است. به عنوان مثال، تهدید به قتل با نشان دادن سلاح سرد، ممکن است مجازات سنگین تری نسبت به یک تهدید شفاهی خفیف در پی داشته باشد.
• تکرار تهدید: اگر تهدید بارها تکرار شده باشد، می تواند به تشدید مجازات منجر شود.
• واکنش مخاطب: میزان آسیب روانی که تهدید به شاکی وارد کرده است.

امکان جمع مجازات ها یا تخفیف نیز وجود دارد. در صورتی که جرم تهدید با جرم دیگری توأم باشد، ممکن است مجازات ها با هم جمع شوند. همچنین، قاضی می تواند با استناد به جهات تخفیف کننده قانونی (مانند گذشت شاکی، همکاری متهم، اوضاع خاص متهم)، مجازات را تخفیف دهد یا آن را به مجازات جایگزین (مانانجام خدمات عمومی) تبدیل کند. مجازات شلاق تعزیری معمولاً در جرایم سبک تر یا در مواردی که قاضی صلاح بداند، اعمال می شود، در حالی که حبس برای موارد جدی تر در نظر گرفته می شود.

۵. تفاوت جرم تهدید با سایر جرایم مشابه

در نظام حقوقی، بسیاری از جرایم شباهت هایی به یکدیگر دارند که تشخیص مرز میان آن ها از اهمیت بالایی برخوردار است. جرم تهدید نیز از این قاعده مستثنی نیست و درک تفاوت تهدید با سایر جرایم مشابه، برای تفکیک صحیح و اعمال قانون درست، ضروری است.

• با اخاذی (ابتزاز): تفاوت اصلی میان تهدید و اخاذی در لزوم تحصیل مال یا منفعت است. در اخاذی، فرد با تهدید دیگری، او را وادار به پرداخت مال یا انجام منفعتی برای خود می کند. به عبارت دیگر، هدف اصلی اخاذی، کسب یک مال یا منفعت نامشروع است و تهدید ابزاری برای رسیدن به این هدف است. اما در جرم تهدید بر اساس ماده ۶۶۹، نیازی به تحصیل مال یا منفعت نیست؛ صرف تهدید به یکی از ضررهای مذکور (حتی بدون هیچ تقاضایی) جرم را محقق می کند.
• با توهین و افترا: تهدید ناظر بر آینده و ضررهای احتمالی است، در حالی که توهین و افترا ناظر بر هتک حیثیت و آبروی شخص در زمان حال یا گذشته هستند. توهین، دشنام دادن یا بکار بردن الفاظ رکیک و موهن است که به شخصیت فرد لطمه می زند. افترا نیز نسبت دادن یک جرم به دیگری است که آن جرم را مرتکب نشده است. هیچ کدام از این دو جرم، لزوماً شامل ارعاب و ترساندن نمی شوند و هدفشان ایجاد ضرر آتی به جان یا مال نیست.
• با کلاهبرداری: کلاهبرداری جرمی است که رکن اصلی آن، فریب و اغفال دیگری برای بردن مال اوست. در کلاهبرداری، فرد کلاهبردار با توسل به وسایل متقلبانه، اعتماد قربانی را جلب کرده و او را به اشتباه می اندازد تا مال خود را به او بسپارد. اما در تهدید، اثری از فریب و اغفال نیست و عمل مجرمانه بر اساس ارعاب و ترساندن قربانی انجام می شود.
• با محاربه یا افساد فی الارض: محاربه و افساد فی الارض جرایمی بسیار سنگین تر و در مقیاس وسیع تر هستند که هدفشان ایجاد رعب و وحشت گسترده در جامعه، برهم زدن امنیت عمومی و مقابله با حاکمیت است. تهدید در ماده ۶۶۹، عمدتاً ناظر بر روابط فردی است و مقیاس و هدف آن با جرایمی مانند محاربه یا افساد فی الارض که امنیت کل جامعه را هدف قرار می دهند، تفاوت اساسی دارد. اگرچه ممکن است یک تهدید در مقیاس وسیع بتواند مقدمه یا بخشی از این جرایم بزرگ تر باشد، اما خود جرم تهدید در چارچوب ماده ۶۶۹ تعریف مشخصی دارد.

۶. رویه قضایی و نکات تفسیری مهم

درک صحیح ماده ۶۶۹ قانون مجازات اسلامی، تنها با بررسی متن قانون میسر نیست، بلکه نیازمند آشنایی با رویه عملی دادگاه ها، آرای وحدت رویه دیوان عالی کشور و نظریات مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه و دیدگاه های مهم دکترین حقوقی است. این منابع، ابهامات قانونی را رفع و به تفسیر دقیق تر قانون کمک می کنند.

در رویه قضایی، برخی نکات به ویژه مورد توجه قرار می گیرد:

• قصد واقعی یا قصد اضرار: همان طور که پیش تر اشاره شد، در جرم تهدید نیازی به اثبات قصد واقعی برای عملی کردن تهدید نیست. صرف قصد ارعاب و ترساندن دیگری برای تحقق جرم کفایت می کند. این موضوع، بسیاری از پرونده ها را از بن بست خارج می سازد؛ چراکه اثبات قصد واقعی برای قتل یا آسیب جدی بسیار دشوار است.
• توانایی ظاهری تهدیدکننده: هرچند این موضوع محل بحث است، اما غالب رویه قضایی بر این باور است که تهدیدکننده باید در نظر عرف، توانایی ظاهری برای انجام تهدید خود را داشته باشد. اگر فردی ضعیف و ناتوان، دیگری را به قتل تهدید کند، ممکن است این تهدید جدی تلقی نشود و جرم را محقق نسازد. معیار، ایجاد ترس در یک فرد متعارف است.
• مصادیق ضررهای شرفی و نفسی: تشخیص مرزهای ضررهای شرفی (مانند افشای اسرار، هتک حیثیت) و ضررهای نفسی (مانند ضرب و جرح) گاهی دشوار است. دادگاه ها با توجه به عرف جامعه و نوع آسیب وارده، اقدام به قضاوت می کنند. افشای سرّ نسبت به خود یا بستگان او نیز باید ناظر به موضوعی معین و مشخص باشد و عبارات کلی و مبهم نمی تواند مصداق افشای سرّ تلقی شود.
• تهدید تلفنی و پیامکی: با توجه به نظریه مشورتی شماره 7/1400/185 مورخ 1400/03/31 اداره کل حقوقی قوه قضاییه، شرط تحقق جرائم توهین یا تهدید از طریق تلفن، استماع الفاظ یا رسیدن اعمال موضوع جرم به مخاطب است. بنابراین، تهدید از طریق تلفن یا پیامکی به طور کامل مشمول این ماده قرار می گیرد و مدارک دیجیتال (پرینت پیامک، ضبط صدا) دلایل اثباتی قوی محسوب می شوند.
• تهدید به اعلام جرم: همان طور که در توضیحات دکترین اشاره شد، تهدید فرد به اعلام جرم ارتکابی او به مراجع قضایی، نمی تواند تهدید مجرمانه تلقی شود. این عمل، یک حق قانونی است و نه یک عمل نامشروع.

در بسیاری از پرونده ها، چالش اصلی در اثبات تهدید است، به ویژه اگر تهدید شفاهی و بدون شاهد یا مدرک ضبط شده باشد. در این موارد، شکایت از جرم تهدید و دفاع در پرونده تهدید نیازمند ارائه دلایل و امارات محکم است.

۷. نحوه شکایت و مراحل رسیدگی به جرم تهدید

هنگامی که جرم تهدید واقع می شود، هم شاکی و هم متهم باید از مراحل قانونی و حقوق خود آگاه باشند. درک این فرآیند، می تواند به حفظ حقوق طرفین و رسیدگی عادلانه به پرونده کمک کند.

برای شاکی:

اگر فردی مورد تهدید قرار گرفته باشد، باید مراحل زیر را برای شکایت از جرم تهدید طی کند:

1. تنظیم شکواییه: ابتدا شاکی باید یک شکواییه تنظیم کند. در این شکواییه، لازم است مشخصات کامل تهدیدکننده (در صورت اطلاع)، شرح دقیق واقعه تهدید، زمان و مکان وقوع آن، نوع تهدید (مثلاً تهدید به قتل، تهدید به افشای سر و غیره) و درخواست مجازات قانونی بیان شود.
2. مراجع ذی صلاح (دادسرا): شکواییه باید به دادسرای محل وقوع جرم یا دادسرای محل اقامت تهدیدکننده تقدیم شود. دادسرا مرجع اولیه رسیدگی به جرایم است.
3. دلایل و مدارک اثبات: اثبات جرم تهدید از اهمیت بالایی برخوردار است. شاکی باید هرگونه مدرکی که دال بر وقوع تهدید است را ارائه دهد. این مدارک می تواند شامل موارد زیر باشد:
   • ضبط صدا: در صورت امکان، ضبط مکالمات تلفنی یا حضوری که حاوی تهدید هستند.
   • پیامک ها و مکاتبات: پرینت پیامک های تهدیدآمیز یا اسکرین شات از تهدید در شبکه های اجتماعی (تلگرام، واتس اپ، اینستاگرام) یا ایمیل ها.
   • شهادت شهود: اگر تهدید شفاهی یا عملی در حضور شاهدان رخ داده باشد، شهادت آن ها می تواند دلیل محکمی باشد.
   • پرینت مکالمات: درخواست از مراجع قضایی برای دریافت پرینت مکالمات تلفنی (البته محتوای مکالمه قابل دریافت نیست، اما زمان و شماره تلفن ها می تواند مفید باشد).
   • گزارش پلیس: در صورت مراجعه به پلیس بلافاصله پس از تهدید.
4. پیگیری پرونده: پس از ثبت شکواییه، پرونده در دادسرا مورد بررسی قرار می گیرد. بازپرس یا دادیار تحقیقات لازم را انجام داده و در صورت وجود دلایل کافی، کیفرخواست تهدید صادر می شود و پرونده برای رسیدگی و صدور حکم به دادگاه کیفری ارسال می گردد.

برای متهم:

اگر فردی به جرم تهدید متهم شده باشد، باید از حقوق خود آگاه باشد و به نحو مقتضی از خود دفاع در پرونده تهدید کند:

1. حق داشتن وکیل: متهم حق دارد در تمامی مراحل رسیدگی، وکیل داشته باشد و از مشورت های او استفاده کند. حضور وکیل تهدید می تواند در ارائه دفاعیات مؤثر و جلوگیری از تضییع حقوق، حیاتی باشد.
2. ارائه دفاعیات مستند: متهم باید دفاعیات خود را با استناد به مدارک و شواهد معتبر ارائه دهد. این مدارک می تواند شامل موارد زیر باشد:
   • عدم وقوع تهدید: اگر تهدید اساساً رخ نداده، متهم باید با ارائه دلایل، این ادعا را ثابت کند.
   • عدم توانایی در عملی کردن تهدید: گاهی متهم می تواند ثابت کند که در زمان تهدید، توانایی عملی کردن آن را نداشته و به دلیل همین عدم توانایی، تهدید جدی تلقی نمی شده است.
   • ابراز پشیمانی و گذشت شاکی: در صورت ابراز پشیمانی و جلب رضایت شاکی، امکان تخفیف یا تبدیل مجازات وجود دارد، چرا که جرم تهدید از جرایم قابل گذشت نیست اما رضایت شاکی از عوامل تخفیف مجازات محسوب می شود.
   • عدم قصد ارعاب: اگر متهم بتواند ثابت کند که قصد ترساندن و ارعاب نداشته و منظور دیگری از کلام یا عمل خود داشته است (مثلاً مزاح یا هشدار قانونی)، ممکن است بتواند از خود دفاع کند.
3. نکات مهم در مرحله بازپرسی و دادرسی: متهم باید با دقت به سوالات بازپرس یا قاضی پاسخ دهد و از اظهارات متناقض پرهیز کند. هرگونه اعتراف تحت فشار فاقد اعتبار است. همچنین، متهم حق دارد درخواست مواجهه حضوری با شاکی یا شهود را داشته باشد.

در هر دو سوی پرونده (شاکی و متهم)، مشورت با یک وکیل متخصص در امور کیفری، می تواند کمک شایانی به روند پرونده و حفظ حقوق افراد کند. مسائل حقوقی، ظرافت های خاص خود را دارند و گاهی یک اشتباه کوچک می تواند پیامدهای بزرگی به دنبال داشته باشد.

نتیجه گیری

ماده ۶۶۹ قانون مجازات اسلامی، بیش از آنکه صرفاً یک متن قانونی باشد، سندی حیاتی برای حفظ امنیت و آرامش شهروندان در برابر جرم تهدید است. این ماده با تشریح جامع ارکان جرم تهدید شامل رکن قانونی، مادی و معنوی، و همچنین تعیین مجازات شلاق یا زندان، ابزاری قدرتمند برای حمایت از حقوق افراد در اختیار نظام قضایی قرار می دهد. گستره این ماده، از تهدید به قتل و ضررهای نفسی تا ضررهای شرفی و افشای سرّ را در بر می گیرد و شامل انواع روش های تهدید، از جمله تهدید شفاهی، تهدید پیامکی و تهدید از طریق تلفن می شود. مهم است که بدانیم جرم تهدید، جرمی مطلق است و برای تحقق آن، نیازی به عملی شدن تهدید یا تحصیل نتیجه ای خاص نیست؛ صرفِ فعل تهدیدآمیز که موجب ارعاب شود، کافی است. آگاهی از این نکات کلیدی و تفاوت تهدید با سایر جرایم مشابه، به افراد امکان می دهد تا در صورت مواجهه با چنین وضعیتی، حقوق خود را بشناسند و مسیر درست قانونی را در پیش گیرند. هم شاکی و هم متهم باید با اطلاع از نحوه شکایت از جرم تهدید و راهکارهای دفاع در پرونده تهدید، آرامش خود را حفظ کرده و با مشاوره وکیل تهدید، به پیگیری عادلانه پرونده کمک کنند.