موتور اقتصاد کشور به این دلایل، «سه» کار می کند

به گزارش سوشال مگ وقتی یک یا دو سیلندر از کار می افتد، خودرو نمی تواند به درستی حرکت کند و باید خودرو را به تعمیرگاه برد. هر اقتصادی برای رشد به 6سیلندر قوی نیاز دارد؛ حکمرانی خوب، سیاست داخلی دور از تنش، سیاست اقتصادی باثبات، روابط خارجی بدون تنش، نظام تامین مالی کارآمد و بخش خصوصی باانگیزه. در این نوشته کوتاه، وضعیت 6سیلندر اقتصاد ایران را برای تحرک بخشیدن به اقتصاد کشور بررسی می کنیم.

روزنامه دنیای اقتصاد در یادداشتی به قلم محسن جلال پور عضواتاق بازرگانی نوشت:نخستین سیلندر، حکمرانی خوب اقتصادی است که عیار آن در احترام به حقوق مالکیت، سطح پایین فساد، حفاظت از منافع اکثریت و برنامه ریزی برای توسعه خلاصه می شود و برادری نظام حکمرانی خوب، زمانی ثابت می شود که منابع عمومی را برای منافع عمومی مصرف کند.

یکی از بزرگ ترین مشکلات اقتصاد ایران، نمره پایین نظام حکمرانی آن در شاخص های مورد اشاره است. دومین پیشران مورد نیاز برای تحرک اقتصاد، سیاست داخلی معطوف به رشد است که شامل مجموعه سازوکارهایی می شود که زمینه بازی برابر و رقابت عادلانه را برای آحاد جامعه فراهم می کند. سیاست داخلی خوب به دنبال حاکمیت قانون است و از تنش های غیرضروری دوری می کند تا بستر مناسب برای رونق کسب وکار و تشویق سرمایه گذاری پدید آید. گمان نمی کنم ناظری پیدا شود که به این پیشران، نمره قبولی بدهد.

اما هیچ اقتصادی رشد نمی کند مگر اینکه سیاست های اقتصادی معطوف به آن، ثبات داشته باشد و آحاد اقتصادی قادر به پیش بینی متغیرهای اصلی آن باشند. در حال حاضر وجود تورم بالای 40درصد و دشواری پایین آوردن آن به دلیل موانع ساختاری و نفوذ ذی نفعان، محیط اقتصادکلان را بی ثبات کرده است. به میزانی که اقتصاد به ثبات و پایداری نزدیک شود و محیط کسب وکار مساعد باشد، انگیزه برای سرمایه گذاری بلندمدت و تولید و ایجاد ارزش افزوده افزایش می یابد و به میزانی که اقتصاد در ورطه بی ثباتی و تورم بالا گرفتار شود، انگیزه سرمایه گذاری و کارآفرینی از بین می رود. در حال حاضر تورم باعث شده است نرخ بازده حاصل از نگهداری دارایی ها، بیش از بازده حاصل از ایجاد ارزش افزوده باشد. در چنین اقتصادی، انگیزه برای تملک انواع دارایی، عاقلانه تر از تولید و کارآفرینی با همه گرفتاری هایش است.

چهارمین پیشران اقتصاد برای رشد، روابط خارجی بدون تنش است.

همه ما در سال های پرتلاطم گذشته به تجربه دریافته ایم که ده ها تصمیم نهادهای اقتصادی برای جلوگیری از شوک های اقتصادی نمی تواند به اندازه یک تصمیم وزارت امورخارجه برای بهبود اقتصاد مفید باشد. به همین دلیل از نظر اقتصاددانان، تنش زدایی از روابط خارجی شرط لازم برای توسعه و پیشرفت است. در دنیای امروز هیچ کشوری را نمی توانیم مثال بزنیم که بدون تنش زدایی از روابط خارجی به رشد مستمر و توسعه پایدار دست پیدا کرده باشد؛ اما سال های طولانی است که از این اجاق خاموش، آبی برای اقتصاد ایران گرم نمی شود. نظام تامین مالی کارآمد هم که دسترسی کارآفرینان و بنگاه های اقتصادی را به منابع مالی مورد نیاز برای تولید فراهم می کند، یکی از پیشران های رشد اقتصاد است. درحال حاضر بنگاه های تولیدی ما اغلب با تنگنای مالی مواجه هستند و مساله تامین مالی به ویژه سرمایه در گردش همواره یکی از محدودیت ها و موانع جدی تولید تلقی می شود.

بزرگ ترین مشکل برای تامین مالی بخش تولید، از بین رفتن انگیزه سرمایه گذاری است. بر اثر ناامن شدن محیط اقتصاد کلان، انگیزه سوداگری در بازارها تشدید شده که نتیجه اش کاهش انگیزه برای سرمایه گذاری بلندمدت است. حاشیه سود تولید هم به شدت پایین آمده و در مقابل بر جذابیت سوداگری و واسطه گری افزوده شده و در نتیجه انگیزه سرمایه گذاری در تولید از بین رفته است. بنگاه ایرانی زمین بازی بسیار ناهمواری پیش رو دارد و باید با نااطمینانی و مشکلاتی مانند فضای غیررقابتی، انحصار، قیمت گذاری دولتی و خطاهای سیاستگذاری مواجه شود که مجموع این شرایط، موجب کاهش انگیزه سرمایه گذاری جدید و خروج بنگاه ها از چرخه تولید شده است.

نتیجه تصمیم های آگاهانه و ناآگاهانه سیاستمداران در از کار انداختن سیلندرهای اقتصاد، کاهش تولید و کاهش ظرفیت های بالقوه اقتصادی کشور است. بنگاه ها موتور اصلی تحرک اقتصاد و ایجاد شغل هستند؛ اما بنا به دلایلی که اشاره شد، از کار افتاده اند. دوام و بقای یک کشور نیازمند رشد اقتصاد است و اگر سیلندرهای اقتصاد به درستی کار نکنند، رشدی اتفاق نمی افتد. نتیجه اینکه موتور بخش خصوصی در ایران از حرکت باز مانده و رشدی که سیاستمداران به آن دل خوش کرده اند، رشد اقتصاد دولتی است؛ اقتصادی که با نفت می سوزد و مواهبش نصیب دولت می شود؛ اما دودش به چشم مردم می رود.

23302