وقتی وزیر صمت بخاطر هماهنگ نکردن حرفهایش با وزیر اقتصاد،گاف می دهد/ علی آبادی در باره تعداد واردات خودرو درست می گوید یا گمرک؟

به گزارش سوشال مگ، اظهارات وزیر صمت اما چند پرسش را در ذهن افکار عمومی ایجاد می کند. نخست اگر 50هزار دستگاه خودرو در گمرکات کشور وجود دارد، چرا ترخیص و تحویل نمی شوند؟ پرسش دوم اینکه چرا آمار ارایه شده از سوی وزیر صمت، با آمار اخیر گمرک و اظهارات چندی پیش وزیر اقتصاد همخوانی ندارد؟

روزنامه دنیای اقتصاد نوشت:همچنین این پرسش مطرح است که ارز این 50هزار دستگاه خودرو از کجا تامین شده است؟ آیا بانک مرکزی این ارز را تخصیص و پرداخت کرده است؟ یا واردکنندگان خود دست به کار شده اند؟ در کنار همه این پرسش ها البته یک ابهام و پرسش کلی نیز وجود دارد، اینکه چطور ناگهان آمار ورود خودرو به گمرکات کشور آن هم در نخستین ماه سال با چنین شدتی بالا رفته است؟

از زمان ابلاغ آیین نامه واردات خودرو در شهریور 1401 تا به امروز حدود 20 ماه می گذرد، این در حالی است که واردات مطابق با وعده ها پیش نرفت و روندی بسیار کند دارد. در واقع حتی اگر بپذیریم که واقعا 50هزار دستگاه خودرو در حال حاضر مهمان گمرکات کشور است، این عدد نه با وعدهایی که سیاستگذار داد (از جمله واردات 200هزار دستگاهی تا پایان بهار 1402) همخوانی دارد و نه با برنامه های اجرایی- فروش 33 هزار دستگاه خودروی خارجی به مردم – می خواند.

طبق اظهارات وزیر صمت، کل ثبت سفارش انجام شده برای واردات خودرو، 133هزار دستگاه است و تنها 30درصد این تعداد وارد گمرکات کشور شده است. این آمار را مقایسه کنید با وعده ای که سیاستگذار پس از ابلاغ آیین نامه داد و گفت 100هزار دستگاه خودرو تا انتهای 1401 و 100هزار دستگاه دیگر هم تا آخر بهار 1402 وارد می شود.

مقایسه نشان می دهد تنها یک پنجم تعداد خودروهایی که قرار بود وارد شود، مهمان گمرکات کشور است و حتی میزان ثبت سفارش با وعده 200هزار دستگاهی نمی خواند. همچنین با در نظر گرفتن گذشت 20 ماه از ابلاغ آیین نامه خودرو، در این بازه زمانی به طور متوسط ماهی تنها دوهزار و 500 دستگاه خودرو وارد کشور شده است. این در حالی است که در کشور روزانه بالای چهارهزار دستگاه خودرو به تولید می رسد. تفاوت این دو آمار از دو جهت اهمیت دارد. یکی اینکه با چنین وارداتی، شعار تنظیم بازار خودرو با کمک واردات، عملی نمی شود. دیگری هم اینکه واردات محدود فعلی هرگز خطری را متوجه تولید داخل نخواهد کرد و واردات تا رسیدن به خط قرمز تولید داخل راه زیادی دارد.

اما در باب پرسش نخست – چرا 50هزار خودروی وارداتی به گمرک (به گفته وزیر صمت) ترخیص و تحویل نمی شوند – باید بخش ترخیص و تحویل را از هم جدا کرد. طبق قواعد گمرک، برای ترخیص هر کالایی از جمله خودرو، واردکننده باید اظهارنامه را به گمرک تحویل دهد. در این اظهارنامه مواردی مانند مشخص کردن منشا ارز و همچنین تاییدیه های موردنیاز برای واردات هر کالا، قید می شود و گمرک در صورت تایید آن، مجوز ترخیص را صادر خواهد کرد.

با توجه به این قاعده، 50هزار خودروی وارداتی به گمرک پس از تحویل اظهارنامه از سوی واردکنندگان و تایید آن از سوی گمرک امکان ترخیص دارند. بنابراین اینکه چرا 50هزار خودروی مورد ادعای وزیر صمت ترخیص نشده اند، به احتمال فراوان با موضوع اظهارنامه در ارتباط است. به عبارت بهتر، ممکن است اظهارنامه این خودروها از سوی واردکنندگان به گمرک ارایه نشده باشد، یا اظهارنامه ها در پروسه بررسی هستند یا اینکه گمرک به آنها ایراد گرفته است.

اگر فرض نخست را در نظر بگیریم، این موضوع بیش از هر مساله دیگری با موضوع ارز در ارتباط است. در واقع ممکن است واردکنندگان به دلیل عدم تخصیص ارز یا تردید درباره اینکه بانک مرکزی ارز تخصیص داده شده را بدهد، در تحویل اظهارنامه خودروهای وارداتی تعلل می کنند.

روال کار معمولا به این شکل است که واردکنندگان خودرو پس از تعیین تکلیف تخصیص ارز از سوی بانک مرکزی، خودروهای مدنظرشان را وارد گمرک می کنند. پس از ترخیص ارز از سوی بانک مرکزی، دو راه پیش روی واردکنندگان است. یکی اینکه با پول خود تامین ارز کرده و پس از واردات، ارز تخصیص داده شده شان را از بانک مرکزی بگیرند. راه دیگر نیز این است که واردکنندگان تا زمان دریافت ارز از بانک مرکزی صبر کرده و پس از آن، اقدام به واردات کنند.

حال اتفاقی که گاهی رخ می دهد این است که واردکنندگان به عمد اظهارنامه خودروهای واردشده را به گمرک ارایه نمی کنند، زیرا بانک مرکزی ارز تخصیصی آنها را نمی دهد. در واقع آنها دچار این تردید می شوند که اگر اظهارنامه را بدهند و خودروهایشان را ترخیص کنند، آیا بانک مرکزی باز هم ارز تخصیص داده شده را می دهد یا حالا که واردکنندگان خود تامین ارز کرده اند، این را توفیقی اجباری تلقی کرده و ارزی به آنها نمی دهد؟

به دلیل همین تردید است که واردکنندگان خودرو معمولا خودروهای واردشده را تا زمان تعیین تکلیف قطعی ارز اختصاصی بانک مرکزی، اظهار نمی کنند. از همین رو شاید 50هزار دستگاه خودروی وارداتی مورد ادعای وزیر صمت نیز درگیر همین حاشیه شده باشد. جمع بندی این ماجرا این است که با فرض وجود 50هزار دستگاه خودرو در گمرکات کشور، تا وقتی اظهار نشوند، عملا امکان ترخیص عرضه ندارند. در واقع خودروی اظهارنشده به گمرک، به نوعی حکم خودروی واردنشده را دارد. اما بخش دوم این پرسش، یعنی چرایی عدم تحویل تمام خودروهای ترخیصی، می تواند با مسایلی مانند پروسه شماره گذاری خودروها در ارتباط باشد. گفته می شود پروسه شماره گذاری یک خودروی تازه وارد نزدیک به 45 روز طول می کشد.

ناهمخوانی در آمار واردات

اما پرسش و ابهام دیگری که درباره حضور 50هزار دستگاه خودرو در گمرکات کشور وجود دارد، ناهمخوانی این آمار با آمارهای گمرک و وزیر اقتصاد است. گمرک کشور اوایل امسال اعلام کرد در سال گذشته حدود 11هزار و 300دستگاه خودرو به ارزش 224میلیون یورو وارد شده است. همچنین وزیر اقتصاد گفت 20هزار دستگاه خودرو در آستانه ورود به گمرکات کشور قرار دارند. احسان خاندوزی این را هم گفت که در سال قبل 17هزار و 30دستگاه خودرو وارد گمرکات کشور شده است. به گفته وی، از این تعداد، 11هزار و 300دستگاه ترخیص و نیمی از آنها پلاک شده اند.

با توجه به این دو آمار، اگر فرض بگیریم طی حدودا دو هفته ای که وزیر صمت خبر از واردات 20هزار دستگاه خودرو به کشور داده، واقعا این تعداد خودرو وارد گمرکات شده باشند، باز هم با آمار وزیر صمت همخوانی ندارد. وزیر صمت می گوید 50هزار خودرو در گمرک است، حال آنکه با تجمیع 20هزار خودرویی که فرض گرفته ایم در دو هفته گذشته وارد شده اند و 17هزار خودروی وارداتی سال گذشته، جمع آنها به 37هزار دستگاه می رسد. تازه از این عدد باید هشت هزار خودروی تحویلی به متقاضیان را که دیگر در گمرک نیستند، کم کرد. با این حساب، آمار گمرک و وزیر اقتصاد می گوید در حال حاضر نهایتا باید 29هزار دستگاه خودرو در گمرکات کشور وجود داشته باشد.

به هرحال وجود ابهامات و پرسش های مطرح شده در این گزارش نشان می دهد پروسه واردات خودرو به دلیل خطاهای سیاستگذار، به خصوص دستوری کردن واردات و بر هم زدن روال سابق (که کارکرد نسبتا درستی داشت)، روند مناسبی ندارد و به نوعی هم واردکنندگان و هم متقاضیان خودروهای خارجی، سردرگم شده اند. قرار بود با کمک واردات خودرو، بازار تنظیم شود و قیمت ها بشکند، اما هیچ کدام از این اتفاقات فعلا رخ نداده است و به نظر می رسد رانتی جدید نصیب بازار شده است.

23302